Δημοσιεύουμε σήμερα περίληψη της εισήγησης του Αρχιτέκτονα – Πολεοδόμου, και γνωστού υπέρμαχου του περιβάλλοντος, Πάνου Τοτσικά.

Δημοσιεύουμε σήμερα περίληψη της εισήγησης του Αρχιτέκτονα – Πολεοδόμου, και γνωστού υπέρμαχου του περιβάλλοντος, Πάνου Τοτσικά.
Η εισήγηση αναπτύχθηκε στα πλαίσια της HELECO –03, που διοργανώθηκε από το ΤΕΕ την 1η Φλεβάρη 2003.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ΤΟΥ 2004 ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Πάνος Τότσικας, Αρχιτέκτων – Πολεοδόμος
Ζαΐμη 1 – Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στο παρόν κείμενο επιχειρείται η ανάδειξη των επιπτώσεων κάποιων συγκεκριμένων Ολυμπιακών έργων στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον της Αττικής (Πάρνηθα, Μαραθώνας, Άλσος Ομορφοκλησιάς, Κηφισός, Υμηττός). Επιπτώσεις από:• Οικιστικές επεκτάσεις σε αδόμητες – εκτός σχεδίου – περιοχές, • Αποχαρακτηρισμό δασικών εκτάσεων και γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας, • Αλλοίωση του τοπίου κατά μήκος νέων οδικών αξόνων κ.ά. Ακόμη, γίνεται αναφορά στις αντιστάσεις των πολιτών έναντι των συγκεκριμένων Ολυμπιακών έργων και, τέλος, στις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟ ΧΩΡΙΟ: Ο ΣΚΟΠΟΣ ΑΓΙΑΖΕΙ ΤΑ ΜΕΣΑ…Το «Ολυμπιακό Χωριό» κατασκευάζεται στις πλαγιές της Πάρνηθας, στον Δήμο Αχαρνών, σε μια έκταση 1240 στρεμμάτων, η οποία, στις αρχές του 1998, ήταν χαρακτηρισμένη από τις αρμόδιες υπηρεσίες ως «γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας», ενώ δύο τεμάχια 25 στρεμ. και 3,5 στρεμ. ήταν χαρακτηρισμένα ως «δασικές εκτάσεις» (οι οποίες απαχαρακτηρίστηκαν στη συνέχεια).Τον Σεπτέμβριο του 1999 ωστόσο, νεώτερη γνωμαδότηση της ίδιας αρμόδιας υπηρεσίας ανέφερε ότι «από την συνολική έκταση, 200 – 300 στρέμματα καλλιεργούνται διάσπαρτα σε εντατική μορφή και θεωρούνται γη υψηλής παραγωγικότητας και τα υπόλοιπα είναι ακαλλιέργητα ή καλλιεργούνται ευκαιριακά…».Η προσφυγή 23 πολιτών στο Συμβούλιο της ΕπικρατείαςΤον Δεκέμβριο του 1999, 23 πολίτες καταθέτουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας αίτηση ακύρωσης κατά της απόφασης του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, με την οποία είχε εγκριθεί το Πολεοδομικό Σχέδιο του Ολυμπιακού Χωριού, ως επέκταση του Γ.Π.Σ. του Δήμου Αχαρνών. Ανάμεσα στους λόγους ακύρωσης ήταν ότι η πολεοδόμηση της περιοχής αυτής, στις πλαγιές της Πάρνηθας, ήταν αντίθετη με το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας (ν. 1515/1985), το οποίο έχει ως κατεύθυνση την «ανάσχεση της επέκτασης της πόλης σε αδόμητες περιοχές», καθώς και με τον ν. 1337/1983 σύμφωνα με τον οποίο «…οι επεκτάσεις σχεδίων πόλεων δεν επιτρέπονται εφ’ όσον είναι αντίθετες με τους όρους προστασίας του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, με τις αρχές της Πολεοδομικής επιστήμης και τους γενικότερους αναπτυξιακούς στόχους μέσα στους οποίους περιλαμβάνεται και η διαφύλαξη γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας…»Η προσφυγή των 23 πολιτών στο ΣτΕ συζητήθηκε τον Μάιο του 2000, και απορρίφθηκε χωρίς να εξετασθούν επί της ουσίας οι λόγοι ακύρωσης που επικαλούνται, δηλαδή χωρίς να τοποθετηθεί το ΣτΕ επί της νομιμότητας της πολεοδόμησης, μιας έκτασης χαρακτηρισμένης «ως γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας».Αξίζει να επισημάνουμε ότι ο λόγος για τον οποίο απορρίφθηκε ως «απαράδεκτη» η προσφυγή των 23 πολιτών ήταν ότι η προτασσόμενη στην κοινή αίτησή τους Στέλλα Αλφιέρη, βουλευτής Πειραιώς όταν κατατέθηκε η προσφυγή στο ΣτΕ, «δεν προσκόμισε προαποδεικτικώς, όπως απαιτείται, κανένα στοιχείο, με το οποίο να αποδεικνύει την ιδιότητά της ως κατοίκου Πειραιώς, επί της οποίας θεμελιώνει το έννομο συμφέρον της… Το απαράδεκτον αυτό έχει ως συνέπεια ότι εκλείπει η κατά νόμον αναγκαία για την ύπαρξη του δεσμού της ομοδικίας κοινότης εννόμου συμφέροντος με τους λοιπούς αιτούντες, ως προς τους οποίους η κρινόμενη αίτηση είναι απορριπτέα για έλλειψη ομοδικίας…»Τα συμπεράσματα δικά σας.Εμείς απλώς επισημαίνουμε ότι τον Οκτώβριο του 2000, μετά την απόρριψη της προσφυγής των 23 πολιτών από το ΣτΕ για «τυπικούς λόγους», η ίδια αρμόδια υπηρεσία αποφάνθηκε με νεώτερη γνωμοδότησή της ότι η έκταση του Ολυμπιακού Χωριού «δεν είναι υψηλής παραγωγικότητας». Έτσι, δόθηκε το πράσινο φως στο ΣτΕ να εγκρίνει και το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος της Πολεοδομικής Μελέτης του Ολυμπιακού Χωριού.Η απόφαση του Συμβουλίου της ΕπικρατείαςΗ απόφαση 28/2001 του Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με την «Έγκριση πολεοδομικής μελέτης του Ολυμπιακού Χωριού στον Δήμο Αχαρνών (ν. Αττικής)», μεταξύ άλλων αναφέρει τα ακόλουθα:«… Η εκτέλεση των έργων που είναι αναγκαία για την διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 διέπεται από τις διατάξεις του ν. 2730/1999 (ΦΕΚ 130Α’/25.6.1999).… Ως νομικό και τεχνικό εργαλείο για την χωροταξική οργάνωση των περιοχών, στις οποίες χωροθετούνται Ολυμπιακά Έργα, προκρίνεται κατ’ αρχήν με το άρθρο 3 του νόμου, η σύνταξη «Ειδικού Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Περιοχών Ολυμπιακών Έργων» (Ε.Σ.Ο.Α.) που εγκρίνονται με ΠΔ οι ρυθμίσεις των οποίων κατισχύουν κάθε άλλης αντίθετης ή διαφορετικής ρύθμισης Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (Γ.Π.Σ.), Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε.), σχεδίων πόλεων ή πολεοδομικών μελετών και σχεδίων χρήσεως γης που αφορούν τις περιοχές, για τις οποίες καταρτίζονται και εγκρίνονται τα Ε.Σ.Ο.Α. κατά το άρθρο αυτό.… Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η διοίκηση δεν έχει παραχωρήσει στην σύνταξη Ε.Σ.ΟΑ. για την περιοχή του Ολυμπιακού Χωριού… Για την χωροταξική οργάνωση της περιοχής έχει εγκριθεί απόφαση του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ (περί τροποποίησης του Γ.Π.Σ. Δήμου Αχαρνών), η οποία δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 1999 (δηλαδή μετά την δημοσίευση του ν. 2730/25-6-1999 σημ. Π.Τ.)… (Όμως) η Εκτελεστική Επιτροπή του Οργανισμού Αθήνας είχε εκφέρει τις δύο πρώτες επί του θέματος (και κύριες) γνωμοδοτήσεις της πριν από την ισχύ του ν. 2730/1999 και επομένως νομίμως από της απόψεως αυτής, εξεδόθη κατά την (ισχύουσα) μεταβατική διάταξη του ν. 2730/1999 το Γ.Π.Σ., χωρίς να έχει συνταχθεί και εγκριθεί Ε.Σ.Ο.Α….».Κατά τη γνώμη όμως του προέδρου του Ε’ τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας κ. Χαλαζωνίτη (ο οποίος μειοψήφισε): «…η σύνταξη Ε.Σ.Ο.Α. ήταν σε κάθε περίπτωση αναγκαία παρά την σύνταξη και έγκριση Γ.Π.Σ. Τούτο, διότι οι διατάξεις του ν. 2730/1999 που προβλέπουν την σύνταξη του Ε.Σ.Ο.Α. είναι εντελώς ειδικές ως αφορώσες αποκλειστικά τα συγκεκριμένα Ολυμπιακά Έργα, ώστε να μην είναι κατά την βούληση του νομοθέτη δυνατή η εκτέλεση των έργων αυτών χωρίς την προηγούμενη σύνταξή του, που είναι κατά νόμο αναγκαία εν όψει της μορφής των έργων αυτών, της κατά τροποποίηση του Ρυθμιστικού Σχεδίου των Αθηνών εντάξεώς των στο ήδη πολλαπλώς βεβαρημένο περιβάλλον της πόλεως και της ανάγκης μακρόπνοου σχεδιασμού για τις μετα-ολυμπιακές λειτουργίες των. Εξ άλλου, το κατά τις πάγιες διατάξεις συντασσόμενο Γ.Π.Σ. δεν μπορεί από τη φύση του να ενσωματώσει τα ανωτέρω ειδικά για τα Ολυμπιακά Έργα δεδομένα, για τον λόγο δε αυτό δεν αρκεί η τυχόν κατά περίπτωση συνεκτίμηση αυτών στο στάδιο της συντάξεώς του…»Τα συμπεράσματα δικά σας.Εμείς απλώς επισημαίνουμε ότι μια νέα πόλη 10.000 κατοίκων με 366 πολυκατοικίες, με 2.292 κατοικίες και με ένα υπερ-τοπικό κέντρο 165 στρ., κτίζεται στις πλαγιές της Πάρνηθας, ως… τροποποίηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Δήμου Αχαρνών, χωρίς να λαμβάνονται υπ’ όψιν και να αντιμετωπίζονται οι συνολικές περιβαλλοντικές και πολεοδομικές επιπτώσεις για την ευρύτερη περιοχή…Το τεύχος «Περιβαλλοντική θεώρηση του Ολυμπιακού Χωριού», που συνοδεύει το ν. 2730/99, ως παράρτημά του, δε μπορεί να θεωρηθεί ως η λεπτομερής ειδική μελέτη, από την οποία «να προκύπτει η αξιολόγηση όλων των κατά νόμο στοιχείων, μεταξύ των οποίων και η επίδραση της νέας πολεοδομικής οργάνωσης στο περιβάλλον» (ΣτΕ 1027/1999). Στο τεύχος αυτό υπάρχει μια ελλιπέστατη αναφορά στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του έργου, ενώ, όσον αφορά τα μέτρα που προτίθεται να λάβει η Διοίκηση για την άρση τους, είναι στο επίπεδο των προτάσεων και δεν προκύπτει από πουθενά με βεβαιότητα ότι τα προτεινόμενα θα ληφθούν τελικώς, πότε και με ποιες διαδικασίες.Εν τέλει, είναι προφανές ότι, λόγοι σκοπιμότητας επέβαλαν τον αποχαρακτηρισμό ως «γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας», μιας εκτός σχεδίου αδόμητης έκτασης στις πλαγιές της Πάρνηθας, στην οποία υπήρχαν θερμοκήπια, καλλιέργειες κλπ. και η οποία λειτουργούσε σαν «αεραγωγός» μεταξύ της Πάρνηθας και των πυκνοδομημένων Β.Α. περιοχών του λεκανοπεδίου της Αθήνας.«Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», λοιπόν… Άλλωστε ο εισηγητής της απόρριψης της προσφυγής στο ΣτΕ των 23 πολιτών, το ανέφερε σαφώς: «…Στη συγκεκριμένη περίπτωση επιδιώκεται η θεραπεία ενός όλως εξαιρετικού σκοπού υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος (Ολυμπιακοί Αγώνες) συνδυαζόμενου μάλιστα με δεσμεύσεις της χώρας, η δε επέμβαση είναι λελογισμένη…».Ίσως θα πρέπει να συζητήσουμε εν τέλει ποιο είναι το «δημόσιο συμφέρον». Αν δηλαδή η εξαφάνιση των τελευταίων αδόμητων χώρων της Αττικής και η οικοδόμηση των ορεινών όγκων της συνιστά πράγματι «δημόσιο συμφέρον».ΟΛΥΜΠΙΑΚΟ ΚΩΠΗΛΑΤΟΔΡΟΜΙΟ ΣΤΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΠΟ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑΗ ευρύτερη περιοχή του Μαραθώνα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς τόπους της Αττικής και της Ευρώπης γενικότερα.Το υπό κατασκευή Ολυμπιακό Κωπηλατοδρόμιο βρίσκεται σε άμεση επαφή με τον σημαντικότερο διασωθέντα υγροβιότοπο της Αττικής, καταλαμβάνοντας ένα τμήμα απ’ αυτόν. Προβλέπεται ότι γύρω στα 450 στρεμ. με καλαμιώνες και συστάδες αρμυρικιών θα θυσιαστούν για να κατασκευαστεί το Κωπηλατοδρόμιο.Η περιοχή του Σχινιά Μαραθώνα, όπου έχει χωροθετηθεί το Ολυμπιακό Κωπηλατοδρόμιο, είχε από παλιότερα χαρακτηριστεί ως «Προστατευμένο τοπίο». Από τον «Οργανισμό Αθήνας» είχε ετοιμαστεί το 1996 Προεδρικό Διάταγμα, το οποίο καθόριζε χρήσεις γης κατά ζώνες, τους γενικούς όρους και όρους δόμησης στην οριοθετημένη περιοχή. Το Π.Δ. αυτό δεν περιλάμβανε την χρήση του Κωπηλατοδρόμιου. Μετά την ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 από τη χώρα μας, το Π.Δ. πάγωσε, ώστε να τροποποιηθεί και να συμπεριληφθεί στο Π.Δ. η χρήση του Κωπηλατοδρομίου και των σχετικών μ’ αυτό εγκαταστάσεων.Με νέο Π.Δ. (ΦΕΚ 395 Δ’/3.7.2000) τμήμα του χερσαίου και θαλάσσιου χώρου του Σχινιά Μαραθώνα χαρακτηρίζεται ως «Εθνικό Πάρκο», στα πλαίσια του οποίου εντάσσεται και το Ολυμπιακό Κωπηλατοδρόμιο. Η περιοχή του Σχινιά Μαραθώνα, πριν την ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 είχε ενταχθεί στον Εθνικό κατάλογο περιοχών κοινοτικού ενδιαφέροντος – Φύση (Natura) 2000. Όμως, ύστερα από παρέμβαση του ΥΠΕΧΩΔΕ, ο Σχινιάς εξαιρέθηκε, αν και κάθε κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει υποχρεωτικά να εντάξει στον εθνικό κατάλογο τις οικολογικά σημαντικές περιοχές. Η αυθαιρεσία αυτή του ΥΠΕΧΩΔΕ δεν έγινε αποδεκτή από την αρμόδια επιτροπή της Ε.Ε., γεγονός που οδήγησε το ΥΠΕΧΩΔΕ να προωθήσει μια φόρμουλα, η οποία προβλέπει την ένταξη της περιοχή στο Natura 2000, αλλά με την κατασκευή των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων στην προστατευόμενη περιοχή.Στις αρχές του 2001, σύσσωμος ο πνευματικός κόσμος της χώρας, αλλά και ένας σημαντικός αριθμός ειδικών επιστημόνων του εξωτερικού, όρθωσαν φωνές διαμαρτυρίας κατά της κατασκευής Ολυμπιακών εγκαταστάσεων στον Μαραθώνα, τόπο παγκόσμιας ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Ακαδημαϊκοί, αρχαιολόγοι, πανεπιστημιακοί, δημοσιογράφοι, αρχιτέκτονες, κινήσεις πολιτών, περιβαλλοντικές οργανώσεις, εκδήλωσαν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την αντίθεσή τους, ενώ η κυβέρνηση και ο αρμόδιος φορέας για τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 προσπάθησαν να καθησυχάσουν την ελληνική και παγκόσμια κοινή γνώμη ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα από την κατασκευή του Κωπηλατοδρομίου στον Μαραθώνα.Η αποκάλυψη ωστόσο ευρημάτων οικισμού της πρωτοελλαδικής περιόδου (3ης χιλιετίας π.Χ.) στο χώρο εκσκαφής του Ολυμπιακού Κωπηλατοδρομίου στον Σχινιά Μαραθώνα, εκεί ακριβώς όπου μια σειρά αρμόδιοι υποστήριζαν ότι υπήρχε θάλασσα στην αρχαιότητα, θέτει μια σειρά ζητήματα που σχετίζονται κυρίως με την σοβαρότητα και την αξιοπιστία της σημερινής κυβέρνησης.ΚΛΕΙΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ: ΒΑΝΑΥΣΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣΤο κλειστό Γυμναστήριο Αντισφαίρισης (Πινγκ-Πονγκ) και Ρυθμιστικής Γυμναστικής των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 χωρητικότητας 6.190 θεατών και συνολικής επιφάνειας 39.000 τ.μ., έχει χωροθετηθεί σε τμήμα του κτήματος Ομορφοκλησιάς (Βεΐκου) στον Δήμο Γαλατσίου.Η περιοχή όπου ήδη κατασκευάζεται το Ολυμπιακό Γυμναστήριο Γαλατσίου είχε χαρακτηριστεί αναδασωτέα με την αριθμ. 108.424/1934 απόφαση του Υπουργού Γεωργίας, η οποία δεν έχει μέχρι σήμερα ανακληθεί ή καταργηθεί με άλλη ισοδύναμη νομική πράξη.Με νεώτερες αποφάσεις των αρμόδιων υπηρεσιών, χαρακτηρίζονται εκ νέου αναδασωτέα τμήματα της προαναφερόμενης περιοχής, μεταξύ των οποίων και έκταση γύρω από τον περίφημο ιστορικό μεσαιωνικό ναό του Αγ. Γεωργίου (Ομορφοκλησιά), όχι όμως και τμήμα έκτασης 168 περίπου στρεμμάτων, η οποία αποτελούσε αντικείμενο διεκδίκησης από τους κληρονόμους Βεΐκου.Το Ολυμπιακό Γυμναστήριο Γαλατσίου κατασκευάζεται εντός της έκτασης των 168 στρεμμάτων και σε απόσταση 230 περίπου μέτρα από την Ομορφοκλησιά.Σύμφωνα με την αριθ. 109333/2000 Κοινή Υπουργική Απόφαση (Κ.Υ.Α.) των υπουργών ΠΕΧΩΔΕ και Πολιτισμού, με την οποία εγκρίνονται οι περιβαλλοντικοί όροι, «…κατά την μεταολυμπιακή χρήση των εγκαταστάσεων θα πρέπει να προβλεφθεί ικανός χώρος που να καλύπτει τις ανάγκες σε περιπτώσεις αγώνων και λοιπών εκδηλώσεων. Για την κάλυψη των ανωτέρω αναγκών θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν συμπληρωματικά υπάρχοντες χώροι γύρω από το οικόπεδο του Ολυμπιακού Γυμναστηρίου και σε ακτίνα 500 μ….»Δηλαδή θα απαιτηθεί η δημιουργία εγκαταστάσεων, βοηθητικών χώρων και λειτουργιών σε ακτίνα που περιλαμβάνει και το Βυζαντινό Μνημείο της Ομορφοκλησιάς…Επισημαίνουμε ότι σε σχετικό έγγραφο της Α’ Εφορείας Βυζαντινών αρχαιοτήτων αναφέρεται ότι η Ομορφοκλησιά είναι κηρυγμένο διατηρητέο μνημείο από το 1921 και ότι με την κατασκευή ενός ογκώδους κτηρίου «…η επέμβαση στον περιβάλλοντα χώρο μπορεί να χαρακτηρισθεί ως βάναυση… Κατόπιν των ανωτέρω, η Εφορεία μας δεν συμφωνεί ως προς την πραγματοποίηση του ανωτέρω (Ολυμπιακού) έργου για την χωροθέτηση του οποίου επί πλέον ούτε καν ερωτηθήκαμε…»Κατά των αποφάσεων των αρμόδιων υπηρεσιών του Ελληνικού Δημοσίου προσέφυγαν στο ΣτΕ 14 κάτοικοι του δήμου Γαλατσίου και τρεις περιβαλλοντικοί φορείς της περιοχής.Η απόφαση του ΣτΕΜε οριακή πλειοψηφία και διαφορά μιας μόνο ψήφου (14 έναντι 13), η Ολομέλεια του ΣτΕ απέρριψε τελικά την προσφυγή των κατοίκων του Γαλατσίου, επιτρέποντας να κτιστεί το Ολυμπιακό Γυμναστήριο σε έκταση του Κτήματος Ομορφοκλησιάς.Όπως επισημαίνεται από την «Πρωτοβουλία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων, δημοτικών κινήσεων και πολιτών για την προστασία του δασοκτήματος Ομορφοκλησιάς», μια μέρα πριν την εκδίκαση στο ΣτΕ της προσφυγής των κατοίκων, ο υφυπουργός Πολιτισμού κ. Ν. Αλευράς είχε δηλώσει (Εφημερίδες 7/12/2001) «…οι δικαστές του ΣτΕ …θα δώσουν τη δέουσα απάντηση σε εκείνους που με σκοπιμότητα θέτουν εμπόδια στην πορεία της χώρας για την διοργάνωση των καλύτερων Ολυμπιακών Αγώνων», ενώ ο υπουργός κ. Ε. Βενιζέλος επαναλαμβάνοντας την επισήμανση του προέδρου της Δ.Ο.Ε. κ. Ρονγκ, ότι δεν υπάρχει πλέον χρόνος για καθυστερήσεις των έργων, δήλωσε: «Αυτή η επισήμανση είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για μας και ελπίζω να ληφθεί υπ’ όψιν από την Ελληνική Δικαιοσύνη που διαδραματίζει πολύ κρίσιμο ρόλο στην Ολυμπιακή προετοιμασία…».Τα συμπεράσματα δικά σας.ΜΑΡΑΘΩΝΙΑ ΔΙΑΔΡΟΜΗ: ΑΦΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥΤον Νοέμβριο του 2001, εκατοντάδες κάτοικοι και αρκετοί σύλλογοι των περιοχών Ραφήνας και Νέας Μάκρης προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, εναντίον της έγκρισης της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που προέβλεπε την μετατροπή της Λεωφ. Μαραθώνος σε οδό ταχείας κυκλοφορίας με 3 λωρίδες ανά κατεύθυνση. Το συνολικό εύρος της νέας οδού προβλέπονταν σε 24 – 32 μ. και σε κάποιους κόμβους 50 μ., από τα 11 – 13 μ. που ήταν πριν. Σύμφωνα με τους περιβαλλοντικούς φορείς της περιοχής, το έργο αυτό θα συμβάλλει στην περαιτέρω υποβάθμιση του περιβάλλοντος (κοπή 8,500 δέντρων αλλαγή μικρο-κλιματικών συνθηκών, αύξηση θορύβου, αύξηση ρύπων), καταστρέφοντας και το τοπίο της κλασσικής Μαραθώνιας διαδρομής, δεδομένου ότι σε αρκετά σημεία της διαδρομής υπάρχουν πράσινοι πανέμορφοι θόλοι από αιωνόβια δέντρα, οι οποίοι καταστρέφονται με την κοπή των δέντρων.Το ΣτΕ στις 12/2/2002, με απόφαση της Επιτροπής Αναστολών, απαγόρευσε την κοπή δέντρων ηλικίας άνω των 8 ετών κρίνοντάς την ως καταστροφή μη αναστρέψιμη, καθώς η εκτέλεση των εργασιών σε δασικές περιοχές, οι οποίες έχουν καταστραφεί από πυρκαγιά ή αποψιλώθηκαν με άλλο τρόπο είναι υποχρεωτικά αναδασωτέες. Στις 5/4/02, ημέρα της συζήτησης στο ΣτΕ της αίτησης ακύρωσης των πολιτών, το ΥΠΕΧΩΔΕ ανακοίνωσε ότι αποσύρει την έγκριση των Περιβαλλοντικών όρων. Αξίζει να σημειώσουμε ότι και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απηύθυνε σχετική προειδοποιητική επιστολή στην ελληνική κυβέρνηση.Στις 6/5/02, η κατασκευαστική εταιρεία Ευρωπαϊκή Τεχνική, παρά την απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ συνέχισε να εκτελεί παράνομες εργασίες σε δασική περιοχή κοντά στην Διασταύρωση Ραφήνας, θίγοντας δέντρα ηλικίας άνω των 50 ετών. Ύστερα από καταγγελία προς τις αρμόδιες αρχές της «Συντονιστικής Επιτροπής για την σωτηρία της κλασσικής Μαραθωνίου Διαδρομής», τα έργα σταμάτησαν.Τελικά το Ολυμπιακό Έργο «Μαραθώνια διαδρομή» εγκρίθηκε με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, κάτι που συμβαίνει σε έκτακτες μόνο περιπτώσεις και για ειδικής σημασίας καταστάσεις.Νέα αίτηση στο ΣτΕ της «Συντονιστικής Επιτροπής» για ακύρωση της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου κρίθηκε ως «απαράδεκτη» και δεν συζητήθηκε καν. Ύστερα από τροποποίηση της αρχικής μελέτης, οι λωρίδες του οδικού άξονα περιορίστηκαν σε 2 ανά κατεύθυνση με φαρδιά πεζοδρόμια, όπου τα υπάρχοντα δέντρα προβλέπονταν να κοπούν. Αρκετά από αυτά, ωστόσο, σώθηκαν χάρις στην επιμονή των μελών της «Συντονιστικής Επιτροπής για την σωτηρία της Μαραθώνιας Διαδρομής», όχι όμως και οι «πράσινοι θόλοι» που υπήρχαν πριν και χαρακτήριζαν το τοπίο.ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ ΔΑΚΤΥΛΙΟΣ ΚΑΙ ΚΗΦΙΣΟΣ: ΚΑΠΟΤΕ ΥΠΗΡΧΕ ΕΝΑ ΠΟΤΑΜΙ…Σύμφωνα με τον φάκελο διεκδίκησης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 από την Αθήνα, προβλεπόταν η λειτουργία ενός «Ολυμπιακού Δακτυλίου», δηλαδή ενός οδικού άξονα ταχείας κυκλοφορίας, ο οποίος θα συνέδεε σε μια κυκλική διαδρομή τις εγκαταστάσεις των δύο κύριων Ολυμπιακών πόλεων, του ΟΑΚΑ και του Φαληρικού Ορμού. Τμήμα του δυτικού κλάδου του Ολυμπιακού δακτυλίου προβλέπονταν να αποτελέσει ο Κηφισός ποταμός, ο οποίος στο μεγαλύτερο μήκος του έχει ήδη καλυφθεί και έχει μετατραπεί σε αυτοκινητόδρομο.Στο τελικό ωστόσο τμήμα του Κηφισού, μήκους 700 μ. περίπου που παραμένει μέχρι σήμερα ανοιχτό, προβλέπεται η κατασκευή γέφυρας – αρτηρίας (αυτοκινητόδρομος) σε επίπεδο +1 από τους παράπλευρους δρόμους, με τρεις λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση.Ακόμη, στις εκβολές του Κηφισού, κατασκευάζεται ήδη ο τεράστιος ανισόπεδος κόμβος Λ. Κηφισού – Λ. Ποσειδώνος.Όπως επισημαίνει η «Επιτροπή κατοίκων Μοσχάτου – Ν. Φαλήρου ενάντια στο οδικό έργο στον Κηφισό», «…το ΥΠΕΧΩΔΕ προσπαθεί να αποχαρακτηρίσει τον Κηφισό από ποτάμι, έτσι ώστε να μην ισχύει η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ποτάμια και τα ρέματα. Αυτό προκύπτει τόσο από την εισαγωγική έκθεση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το οδικό έργο, όσο και από την απάντηση του ΥΠΕΧΩΔΕ προς την επιτροπή αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στην οποία προσέφυγαν κάτοικοι της περιοχής…»Η «Επιτροπή κατοίκων» ζητά να εξεταστούν οι εναλλακτικές λύσεις για τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις που προτείνονται από το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ, επισημαίνοντας ότι τόσο οι Νομαρχίες Αθηνών – Πειραιώς, όσο και πρωτοβάθμιοι Ο.Τ.Α. της περιοχής έχουν ταχθεί με αποφάσεις τους ενάντια στο οδικό έργο στον Κηφισό.Πρόσφατα, μετά τις καταστροφικές πλημμύρες του καλοκαιριού του 2002, διερευνάται από το ΥΠΕΧΩΔΕ η δυνατότητα αποδέσμευσης του συγκοινωνιακού έργου από το υδραυλικό. ΚΕΝΤΡΟ ΥΠΕΡΥΨΗΛΗΣ ΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΗ ΣΤΗΝ Β’ ΖΩΝΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΥΜΗΤΤΟΥΟ Υμηττός, ένας από τους τελευταίους εναπομείναντες ελεύθερους δασικούς χώρους της Αττικής, τίθεται κι αυτός στην υπηρεσία των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.Με το Νόμο 2947/2001, περί «Ολυμπιακών Έργων υποδομής κλπ.», χωροθετήθηκαν μια σειρά έργα ηλεκτροδότησης στην Αττική, μεταξύ των οποίων και το Κέντρο Υπερ-υψηλής Τάσης 400/150 Κ.V. Αργυρούπολης, καθώς και η εναέρια γραμμή 400 Κ.V. Λαυρίου – Αργυρούπολης.Σε μια έκταση 135 στρεμμάτων εντός της Β’ ζώνης προστασίας του Υμηττού, δημιουργείται Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης (Κ.Υ.Τ.) 450/150 Κ.V.. Προβλέπεται να κτιστούν κτιριακές εγκαταστάσεις 1250 τετρ. μέτρων, ύψους μέχρι 8,5 μέτρων και συνολικού όγκου 4.400 κυβ. μέτρων, ενώ η τελική εγκατεστημένη ισχύς του Κ.Υ.Τ. σε πλήρη λειτουργία, θα είναι 1120 M.V.A.Σύμφωνα με έγγραφο της ίδιας της ΔΕΗ, η ελάχιστη απόσταση των εγκαταστάσεων του Κ.Υ.Τ. από σχολείο της Ηλιούπολης θα είναι 125 μ., ενώ η απόσταση από τα σπίτια της Αργυρούπολης θα είναι μικρότερη.Επισημαίνεται ότι, με την υπ’ αριθ. 67/1998 απόφαση του Ε’ τμήματος του ΣτΕ, η κατασκευή του Κ.Υ.Τ. στα όρια των Δήμων Ηλιούπολης – Αργυρούπολης, εντός της Β’ Ζώνης προστασίας του Υμηττού, θεωρείται «χρήσις ασυμβίβαστος προς την προστασία και την αποκατάσταση της οικολογικής ισορροπίας του Υμηττού». Ακόμη, στην ίδια απόφαση αναφέρεται ότι «οι διατάξεις του νόμου με τον οποίο χωροθετείται το Κ.Υ.Τ. στον Υμηττό είναι ανίσχυροι ως παραβιάζουσαι το περί προστασίας του περιβάλλοντος άρθρο 24 του Συντάγματος…»Παρ’ όλα αυτά, με την απόφαση 47773/1353/13-3-02 του ΥΠΕΧΩΔΕ, καθορίστηκαν όροι και περιορισοί δόμησης, ενώ με την απόφαση 59365/27-7-02 εκδόθηκε οικοδομική άδεια από την υπουργό ΠΕΧΩΔΕ κ. Βάσω Παπανδρέου για την κατασκευή του Κ.Υ.Τ. της ΔΕΗ στον Υμηττό.Και οι δύο προαναφερόμενες αποφάσεις προσβλήθηκαν στο ΣτΕ από το Δήμο Αργυρούπολης και εκπροσώπους περιβαλλοντικών φορέων, πλην όμως τα έργα, που ξεκίνησαν πριν το καλοκαίρι του 2002 συνεχίστηκαν.Η «Διαδημοτική Επιτροπή Αγώνα Ν.Α. Αθήνας για την προστασία του περιβάλλοντος και την ποιότητα ζωής» θεωρεί δικαιολογημένες τις αντιδράσεις των κατοίκων της Αργυρούπολης και της ευρύτερης περιοχής που έχουν προκληθεί από την απόφαση των αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών, να εγκατασταθεί ο Κ.Υ.Τ. εντός της Β’ Ζώνης προστασίας του Υμηττού, εκτιμώντας ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος και για την υγεία των κατοίκων της περιοχής, εφόσον η εγκατάσταση του Κ.Υ.Τ., σύμφωνα με έγκυρες επιστημονικές απόψεις, θα αποτελεί κέντρο εκπομπής καρκινογόνων ακτινοβολιών και ραδιενεργών στοιχείων.ΕΠΙΛΟΓΟΣΌπως αναφέρεται στην έρευνα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με τίτλο «Πορίσματα από τις μελέτες χωροθέτησης νέων Ολυμπιακών εγκαταστάσεων» (1998), «…η κατασκευή των Ολυμπιακών έργων δεν συνδέεται με τις πολεοδομικές ανάγκες μιας συγκεκριμένης περιοχής, ώστε να ενταχθεί στην πολεοδομική διαρρύθμισή της, και είναι από την άποψη αυτή αμφίβολο αν μπορεί να αντιμετωπιστεί σε τοπικό επίπεδο, αφού συνδέεται προδήλως με υπερτοπικής σημασίας εγχείρημα…». Εξάλλου, έχει κριθεί (ΣτΕ 2760/1964) ότι η συνολική επίδραση στο φυσικό περιβάλλουν πολύπλοκων τεχνικών έργων μεγάλης κλίμακας «δεν ισούται με το άθροισμα των τοπικώς μόνο εκτιμώμενων συνεπειών των επιμέρους τεχνικών έργων που απαιτούνται για την πραγματοποίησή του, αλλά είναι πολλαπλάσια τούτου, λόγω του δυναμικού και μη γραμμικού χαρακτήρα των εντεύθεν διαταρασσομένων και σε αλληλεπίδραση τελούντων φυσικών και ανθρωπογενών συστημάτων… Κατά συνέπεια, δεν αρκεί μόνο η σύνταξη Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για καθένα από τα προγραμματιζόμενα επιμέρους τεχνικά έργα, αλλά είναι αναγκαία η σύνταξη συνολικής μελέτης».Επομένως, πριν από την έγκριση του ν. 2730/1999 περί «Ολυμπιακών Έργων» ήταν απαραίτητη η σύνταξη Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, τόσο για κάθε συγκεκριμένο έργο, όσο και η σύνταξη μιας συνολικότερης που θα εκτιμούσε το σύνολο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από όλα τα Ολυμπιακά Έργα». Κάτι τέτοιο, ως γνωστόν, δεν έγινε, χωρίς να λογοδοτήσει βεβαίως κανείς. Τα συμπεράσματα δικά σας.Κλείνοντας, επισημαίνουμε ότι, πέραν των όσων αναφέρονται παραπάνω, σοβαρές επιπτώσεις στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον της Αττικής προκύπτουν και από μία σειρά άλλα Ολυμπιακά έργα, όπως κατασκευή Ιστιοπλοϊκού Κέντρου – Μαρίνας και συναφών εγκαταστάσεων στον Άγιο Κοσμά, κατασκευή Ιππικού Κέντρου και Ολυμπιακού Σκοπευτηρίου στο Μαρκόπουλο Μεσογείων, εγκαταστάσεις στην περιοχή του Δήμου Αμαρουσίου, επέκταση γηπέδου ΑΕΚ στο Άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας, Γυμναστήριο Άρσης Βαρών στο Σελεπίτσαρι Δήμου Νίκαιας, διέλευση του Ολυμπιακού τραμ από την Λεωφ. Ποσειδώνος κ.ά. Όμως για την εκτενή παρουσίαση των επιπτώσεων αυτών, θα χρειαστεί ένα ακόμη κείμενο…