Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 2007

Αντιπλημμυρική προστασία λεκανοπεδίου Αθήνας (Κηφισός-Ιλισός)

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΩΝ



ΗΜΕΡΙΔΑ

«Αντιπλημμυρική προστασία Αττικής»



Αντιπλημμυρική προστασία λεκανοπεδίου Αθήνας (Κηφισός-Ιλισός)

Εισηγητής : Μ.Σάρρος

Αθήνα 2 Νοεμβρίου 2004

ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΛΕΚΑΝΟΠΕΔΙΟΥ ΑΘΗΝΑΣ

ΚΗΦΙΣΟΣ - ΙΛΙΣΟΣ

Α΄ Τμήμα Εισήγησης



Εισηγητής: Μ. Σάρρος


1. Σύντομο ιστορικό του Κηφισού-Υφιστάμενη κατάσταση



Ο Κηφισός είναι ο χείμαρρος που αποτελεί τον αποδέκτη των πλημμυρικών νερών του
μεγαλύτερου μέρους του λεκανοπεδίου της Αττικής και όπου συμβάλλουν τα κυριότερα
ρέματά του. Η λεκάνη απορροής του φθάνει τα 380Km2 και περιλαμβάνει το μέγιστο τμήμα της αστικής περιοχής του πολεοδομικού συγκροτήματος της Πρωτεύουσας με όρια τα πέριξ βουνά Αιγάλεω, Πάρνηθα, Πεντέλη και τον λόφο του Λυκαβηττού στο κέντρο της πόλης. Το μήκος του Κηφισού από την παραλιακή λεωφόρο Ποσειδώνος μέχρι την συμβολή της Πύρνας, δηλαδή το τμήμα που διέρχεται από αστική περιοχή, είναι 18,40 Km.



Η διευθέτηση του Κηφισού άρχισε το 1900 σε τμήμα κατάντη της οδού Πειραιώς, μήκους 1.00 Km, έπειτα από σοβαρή πλημμύρα κατά την βροχή της 18-11-1889, της γνωστής σαν βροχής του Αγίου Φιλίππου, που είχε ημερήσιο ύψος 150,2 mm. Μέχρι τότε, τα νερά του Κηφισού και του Ιλισού (ο οποίος συνέβαλλε σ΄αυτόν μέσω Χαμοστέρνας) ξεχυνόταν σε τέλμα που υπήρχε στις σημερινές περιοχές Καλλιθέας και Μοσχάτου. Το τέλμα χωριζόταν από το Φαληρικό όρμο με χαμηλές εκτάσεις και με σειρά από θίνες. Τα έργα ανάντη της οδού Πειραιώς άρχισαν το 1935 και ολοκληρώθηκαν το 1956. Διευθετήθηκε ο Κηφισός μέχρι τις
«Τρεις Γέφυρες» (ΧΘ 10+300). Κατασκευάστηκε ακάλυπτη τραπεζοειδής λιθένδυτη
διατομή. Τα έργα στηρίχθηκαν στις μελέτες του 1934, που συντάχθηκαν όταν ο πληθυσμός της πρωτεύουσας ήταν 800.000 άτομα και η κατοικημένη περιοχή περί τις 7.000 εκτάρια, ενώ τα συμβάλλοντα στον Κηφισό ρέματα ήταν αδιευθέτητα και αποχέτευαν όμβρια νερά αγροτικών κυρίως περιοχών. Έτσι ο Κηφισός διευθετήθηκε για παροχές μόνον 400-600 m3/s.



Στο τμήμα μεταξύ της οδού Κωνσταντινουπόλεως (όπου σήμερα η λαχαναγορά) και των
Σεπολίων, δηλαδή από την ΧΘ 1+800 έως την ΧΘ 7+500, η διευθέτηση του Κηφισού δεν
ακολούθησε την βαθιά γραμμή, αλλά χαράχθηκε δυτικότερα εκτός του σχεδίου πόλεως του 1932. Η διευθέτηση έγινε με αναχώματα ψηλότερα κατά 1,00 – 1,50m από το πέριξ έδαφος.
Στην στέψη των αναχωμάτων διαμορφώθηκαν αργότερα οι Παρακηφίσιοι δρόμοι, ενώ οι
ερυθρές των πέριξ δρόμων προσαρμόσθηκαν στην στάθμη του φυσικού εδάφους. Το γεγονός αυτό ερμηνεύει την πιθανότατα εύλογη απορία, γιατί μέχρι και σήμερα ακόμα πλημμυρίζουν περιοχές δίπλα στο ποτάμι.

Στην κοίτη του Κηφισού, όπως άλλωστε συμβαίνει και σ’ όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις που διαθέτουν παλαιά παντορροϊκά δίκτυα, διοχετεύθηκαν οι υπερχειλίσεις από το παντορροϊκό δίκτυο της πρωτεύουσας , το οποίο εξυπηρετεί τις κεντρικές περιοχές της. Διοχετεύονται επίσης, παρανόμως, ανεπεξέργαστα βιομηχανικά απόβλητα ,τα νερά πλύσης των φίλτρων των σταθμών επεξεργασίας πόσιμου νερού Γαλατσίου και Μενιδίου της ΕΥΔΑΠ και τέλος, μέσω του ρέματος της Πύρνας, διοχετεύονται τα επεξεργασμένα λύματα του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων Μεταμόρφωσης, επίσης της ΕΥΔΑΠ.

Στο μεταξύ ο πληθυσμός της πρωτεύουσας ξεπέρασε τα 3.500.000 κατοίκους και η
κατοικημένη έκταση ξεπέρασε τις 30.000 εκτάρια.

Τα φυσικά ρέματα διευθετήθηκαν και πολλές φορές καλύφθηκαν για την κατασκευή
λεωφόρων. Έτσι αυξήθηκαν οι πλημμυρικές παροχές και η διευθετημένη κοίτη του Κηφισού (διευθέτηση 1936) αποδείχθηκε ανεπαρκής. Σημειώθηκαν πλημμύρες από υπερχείλιση των νερών του Κηφισού και έγιναν εκτεταμένες κατακλύσεις σε παρόχθιες και παραλιακές περιοχές κατά τις βροχοπτώσεις στις 18-9-1949, 6-11-1961, 31-10-1972, 2-11-1977, 13-12- 1988, 21-10-1994, 1/1996 και 7-8-9/2002.

Μετά τις πλημμύρες του 1961 ο τότε Οργανισμός Αποχετεύσεως Πρωτευούσης εξέτασε
την ανάγκη αναδιευθέτησης του Κηφισού. Από τις μελέτες προέκυψε η ανάγκη διαπλάτυνσης και εκβάθυνσης της κοίτης του Κηφισού, ώστε στο τμήμα κατάντη της συμβολής του ρέματος Λιοσίων, να διοχετεύονται παροχές 900 έως 1400m3/s, με στάθμη νερού χαμηλότερη από την στάθμη του πέριξ φυσικού εδάφους ώστε να είναι δυνατή η αποχέτευση όμβριων των παρακηφίσιων περιοχών.

Οι παροχές υπολογισμού προέκυψαν από εκτιμήσεις βροχομετρικών στοιχείων με μεθόδους ορθολογικές, σε συνδυασμό με την χάραξη (ουσιαστικά αυθαιρέτων) υδρογραφημάτων, αφού σε ολόκληρη την περιοχή της Πρωτεύουσας δεν υπήρχαν (αλλά δυστυχώς ούτε και σήμερα, 40 χρόνια μετά εξακολουθούν να μην υπάρχουν) μετρήσεις πλημμυρικών παροχών. Αν και η ανάγκη μετρήσεων παροχών και η ανεπτυγμένη μεθοδολογία συσχετίσεως παροχών με βροχοπτώσεις είναι καλώς γνωστή στην Ελλάδα και γίνονται, από πολλών ετών, μετρήσεις παροχών ρεμάτων στην ύπαιθρο, τόσο από το ΥΠΕΧΩΔΕ όσο και από την ΔΕΗ, έχει εγκαταλειφθεί προ ετών το δίκτυο μέτρησης παροχών που εγκατεστάθη το 1998 από την ΕΥΔΑΠ σε 8 σημεία του Κηφισού και βασικών συμβαλλόντων ρεμάτων.
Στις προμελέτες που είχαν συνταχθεί το 1968 προβλεπόταν η διαμόρφωση ακάλυπτης κοίτης με τραπεζοειδή διατομή και ορθογωνικό αύλακα για την εκβάθυνση του πυθμένα.
Προβλεπόταν επίσης, η διαμόρφωση εκβολής με επέκταση της κοίτης μέσα στον Φαληρικό Όρμο, σε μήκος περί τα 250m κατάντη της τότε παραλιακής λεωφόρου Ποσειδώνος με Στάθμη Πυθμένα –2,50. Λόγοι τουριστικής εκμετάλλευσης του Φαληρικού Όρμου και κυκλοφοριακές ανάγκες, δεν επέτρεψαν την εφαρμογή της προμελέτης του Ο.Α.Π.
Η αξιοποίηση του Φαληρικού Όρμου βασίσθηκε τελικά σε βραβευθείσα λύση
Αρχιτεκτονικού διαγωνισμού του 1963. Τα έργα στον Φαληρικό Όρμο, καθώς και τα έργα εκβολής του Κηφισού, άρχισαν το 1972. Η επίχωση θαλάσσιας ζώνης 400m για να
κατασκευασθεί το Palais de Sports και η πρόβλεψη διαμόρφωσης λιμένος θαλαμηγών μεταξύ της Πειραϊκής και εκβολής Κηφισού, οδήγησαν στην επιμήκυνση της κοίτης του Κηφισού μέσα στην θαλάσσια περιοχή του όρμου, κατά 680m σε βαθύμετρο θάλασσας –9,50. Η εκβολή του Κηφισού προβλεπόταν να αποτελέσει τον υπήνεμο μόλο του υπόψη λιμένος.

Η διαμόρφωση του λιμένος εγκαταλείφθηκε, χωρίς να κατασκευασθεί η επέκταση του
προσήνεμου κυματοθραύστη του Τουρκολίμανου, που θα προστάτευε και την χοάνη εκβολής του Κηφισού. Τα κύματα όμως, προξένησαν ζημιές στα βάθρα του Κηφισού, διαπιστώθηκε δε ότι ο ανάρρους των κυμάτων καθιστούσε προβληματική την εκβολή των νερών των παραλιακών συλλεκτήρων όμβριων. Έτσι το 1983, αποφασίστηκε η ολοκλήρωση των έργων της χοάνης εκβολής του Κηφισού και η κατασκευή του κυματοθραύστη προστασίας της.
Κατασκευάσθηκε έργο εκβολής μήκους 880 m με στάθμη πυθμένα στο σημείο εκβολής –
10.00 m. Η εκβολή προστατεύεται από τους θαλάσσιους κυματισμούς με κυματοθραύστη.
Η ανάγκη αναμόρφωσης των Παρακηφισίων λεωφόρων και κατασκευής ανισόπεδων κόμβων
οδήγησαν το 1971, το τέως Υ.Δ.Ε. στην απόφαση «Αναδιευθετήσεως του Κηφισού από του ρεύματος Αχαρνών μέχρι της παραλιακής λεωφόρου Ποσειδώνος με πρόβλεψη επικαλύψεως της κοίτης αυτού και διαμόρφωσιν κατακόρυφων παρειών». Τα έργα διευθέτησης του Κηφισού κατασκευάζονται από το 1972 μέχρι σήμερα με βάση τις προβλέψεις αυτές.

Η ύπαρξη του παρακηφισίου συλλεκτήρα ακαθάρτων και των Παρακηφισίων λεωφόρων με
τα επ’αυτών Fly Over, που κατασκευάσθηκαν περί το 1979-80 και κυρίως η ατολμία στην διενέργεια απαλλοτριώσεων, αποτέλεσαν δεσμευτικά στοιχεία στην επιλογή του πλάτους της κοίτης του Κηφισού. Έτσι με πλήρως διαμορφωμένη την πέριξ «πολεοδομική κατάσταση»
(σχήμα οξύμωρο αφού το μεγαλύτερο τμήμα είναι εκτός σχεδίου…) δεν υπήρξε η παραμικρή δυνατότητα για μεγαλύτερη διαπλάτυνση της κοίτης.

«Επείγουσες ανάγκες» κυκλοφοριακών έργων οδήγησαν στην διευθέτηση ενδιάμεσων
τμημάτων του Κηφισού, μη συνδεομένων μεταξύ τους, αφού ο βασικότερος επισπεύδων
παράγων για την κατασκευή και διευθέτηση του Κηφισού καθώς και για την εν γένει
κατασκευή μεγάλης κλίμακας αντιπλημμυρικών έργων μέχρι σήμερα είναι τα έργα της
οδοποιίας.

Ενδεικτικά παρατίθεται η διαχρονική εξέλιξη της τμηματικής διευθέτησης του Κηφισού με την σειρά που έγιναν τα έργα :

α. Κατασκευάσθηκε το έργο εκβολής του Κηφισού στον Φαληρικό Όρμο, μήκους 880 m.
Στην θέση της εκβολής , το βαθύμετρο του πυθμένα της θάλασσας είναι στα -
10.00m. Δέκα περίπου χρόνια αργότερα, η εκβολή προστατεύθηκε από τα κύματα του
Αιγαίου Πελάγους με κυματοθραύστη.

β. Κατασκευάσθηκε η γέφυρα της παραλιακής λεωφόρου Ποσειδώνος και διευθετήθηκε σαν ακάλυπτο τμήμα 140m ανάντη της υπόψη γέφυρας.

γ. Κατασκευάστηκαν αλληλοτεμνόμενοι φρεατοπάσσαλοι μέχρι την ΧΘ 0+740, ώστε να
προστατεύονται οι παρόχθιες χαμηλές περιοχές Μοσχάτου από τυχόν θραύση των παλιών πλευροτοίχων.

δ. Διευθετήθηκε και καλύφθηκε το τμήμα του Κηφισού όπου ευρίσκονται οι ανισόπεδοι κυκλοφοριακοί κόμβοι της Ιεράς Οδού και της Λεωφ. Καβάλας, δηλαδή το τμήμα μεταξύ ΧΘ 5 + 060 και 6 + 720. Κατασκευάσθηκε η εκβολή στον Κηφισό, του Δαφνορέματος και του ρέματος Μάσχα Περιστερίου παροχετευτικότητας 900m3/s. Το τμήμα μεταξύ ΧΘ 0+140 και 5+060 που αποτελεί τον αποδέκτη του προαναφερθέντος παρέμεινε επί δεκαετίες με την παλιά ανεπαρκή διατομή που είχε δυνατότητα παροχέτευσης περί τα 600m3/s, ενώ η γέφυρα της οδού Πειραιώς η οποία ευρίσκεται στο τμήμα αυτό είχε δυνατότητα παροχέτευσης περί τα 400m3/s.

Υπενθυμίζεται ότι το τμήμα από ΧΘ 0+000 έως ΧΘ 3+060 ευρίσκεται σήμερα υπό
κατασκευή.


ε. Διευθετήθηκε και καλύφθηκε το τμήμα από ΧΘ 9 + 030 έως 10 + 100 στην περιοχή
των Τριών Γεφυρών, για να συνδεθεί η Εθνική Οδός Αθηνών - Λαμίας με τις Παρακηφίσιες οδούς και κατασκευάσθηκε το έργο συμβολής του ρέματος Λιοσίων στον Κηφισό, ώστε να επαρκεί για την διοχέτευση της αυξημένης πλημμυρικής παροχής που προέρχεται τώρα από τις Ευπυρίδες και την Εσχατιά προς προστασία των Άνω Λιοσίων και της Αττικής Οδού.

στ. Κατασκευάσθηκαν τα έργα του οδικού κόμβου της οδού Αχαρνών με την Εθνική Οδό, περί την ΧΘ 12 + 400 του Κηφισού.

ζ. Κατασκευάσθηκε το έργο διευθέτησης του Κηφισού στην διασταύρωση του με τη
λεωφόρο Σταυρού-Ελευσίνας περί την ΧΘ 16 + 500.

η. Διευθετήθηκε το τμήμα από ΧΘ 6+720 έως ΧΘ 9+030 καθώς και το τμήμα από ΧΘ
3+060 έως ΧΘ 5+060.

θ. Κατασκευάζεται το τμήμα από ΧΘ 0+000 έως ΧΘ 3+060. Με το έργο αυτό,
ολοκληρώνεται η αναδιευθέτηση του Κηφισού από εκβολής μέχρι τις Τρεις Γέφυρες. Στο έργο αυτό θ’αναφερθούμε εκτενέστερα στην συνέχεια.

ι. Ανάντη των Τριών Γεφυρών και μέχρι τον μαίανδρο του Κόκκινου Μύλου δεν
προχωρεί καμία διευθέτηση, παρ’ότι η από 40ετίας υφισταμένη λιθένδυτη κοίτη αλλά και ο πυθμένας έχουν υποστεί από ετών εκτεταμένες και επικίνδυνες φθορές.

ια. Ανάντη του Κόκκινου Μύλου δεν έχει γίνει καμία διευθέτηση παρά μόνον στην περιοχή της διασταύρωσης με την Αττική Οδό (περί την ΧΘ 16+500).


2. Σύντομο ιστορικό του Ιλισού-Υφιστάμενη κατάσταση

2.1Ο Ιλισός, ο αρχαιότερος ποταμός στο Λεκανοπέδιο Αττικής, με λεκάνη απορροής 48,3 km2 πηγάζει από τον Υμηττό και εκβάλλει στο Φαληρικό όρμο , διασχίζει σχεδόν το κέντρο της πόλεως των Αθηνών και πολλούς πυκνοδομημένους Δήμους, έχει μακρό παρελθόν επεμβάσεων και μελετών καθώς και μακρά ιστορία μυστηρίων, από τις Νύμφες της αρχαιότητος μέχρι την σκοπιμότητα της εκτροπής του ή όχι στον Κηφισό, που αποτελεί μυστήριο της σύγχρονης εποχής.

2.2Ο Ιλισός προ του 20ου αιώνα δεν είχε ξεχωριστή εκβολή στο Φαληρικό Όρμο, αλλά
συνέβαλε με τον Κηφισό στην περιοχή Χαροκόπου- Χαμοστέρνας. Το 1905 μελετήθηκε
ξεχωριστή κοίτη και εκβολή του Ιλισού από τη Γέφυρα Χαροκόπου μέχρι το Φαληρικό
Όρμο. Με βάση τη μελέτη αυτή ο Ιλισός διευθετήθηκε πριν από το 1930 στο τμήμα από τη θάλασσα μέχρι τη γέφυρα Χαροκόπου σε απόσταση περίπου 3,0 km. Οι πρώτες μελέτες για τη συστηματική διευθέτηση του Ιλισού έγιναν το 1931-35 από την «Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Κατασκευής Υπονόμων Αθηνών-Πειραιώς και Περιχώρων Α.Ε.» (μετέπειτα ΥΔΡΕΞ), για το τμήμα από τη γέφυρα Χαροκόπου και προς τα ανάντη. Η διευθέτηση προέβλεπε ανοικτές διατομές με την κατασκευή δύο πλευρικών τοίχων από αρμολογημένη λιθοδομή και κοιτόστρωση του πυθμένα με λιθεπένδυση, αλλά η πυκνή ανοικοδόμηση, ιδιαίτερα μετά τον πόλεμο, οδήγησε στην κάλυψη της κοίτης.



2.3Οι εργασίες διευθέτησης άρχισαν το 1937 από την περιοχή της διασταύρωσης των οδών Μεσογείων - Κατεχάκη και συνδυάστηκαν με την κάλυψη και άλλων ρεμάτων που
συνέβαλαν με τον Ιλισό καθώς και με την κατασκευή συλλεκτήρων του κέντρου της Αθήνας.
Οι εργασίες διευθέτησης του κύριου κλάδου του Ιλισού (κλάδος Μιχαλακοπούλου –
Σωτηρίας) άρχισαν το 1937 από το Χώρο της Σχολής Χωροφυλακής και μέχρι το 1939
κατασκευάστηκε το τμήμα υπό τις οδούς Μεσογείων και Μιχαλακοπούλου μέχρι την οδό
Παπαδιαμαντοπούλου.

2.4Ο Ιλισός στο τμήμα μεταξύ της οδού Παπαδιαμαντοπούλου και Παναθηναϊκού Σταδίου ακολουθεί τις οδούς Μιχαλακοπούλου και Βασ. Κωνσταντίνου και είναι διευθετημένος με δίδυμη κυκλική διατομή διαμέτρου 2Χ D=3.80 μέχρι τη Λ. Βασ. Αλεξάνδρου (συμβολή με Ηριδανό) και 2Χ D=4.20 μέχρι το Παναθηναϊκό Στάδιο.

2.5Στο τμήμα μεταξύ Παναθηναϊκού Σταδίου και οδού Φορνέζη (πέρας καλυμμένου
τμήματος),ακολουθεί πορεία δια μέσου των οδών Βασ. Κωνσταντίνου, Καλλιρρόης, μέχρι την οδό Χαροκόπου και στη συνέχεια μεταξύ των οδών Σαλαμίνος – Ιλισού και Παν. Τσαλδάρη ως την οδό Φορνέζη, όπου περατώνεται το κλειστό τμήμα. Η αρχική μελέτη (1931-1936) προέβλεπε το τμήμα του Ιλισού από την γέφυρα στο Στάδιο μέχρι τη Γέφυρα στη Λ. Συγγρού να μείνει ακάλυπτο και έτσι κατασκευάστηκε αρχικά. Η διατομή ήταν τραπεζοειδής με πλάτος πυθμένα 8,00 μ. για το τμήμα Στάδιο – οδός Αναπαύσεως και 12,00 μ. για το υπόλοιπο τμήμα έως τη γέφυρα της Λ. Συγγρού. Στη συνέχεια με βάση τη μελέτη της «ΥΔΡΕΞ Α.Ε.» καλύφθηκε η ανοικτή κοίτη και οι διαστάσεις της κλειστής διατομής προσαρμόστηκαν στις διαστάσεις της υφιστάμενης ακάλυπτης κοίτης. Αργότερα, η επικάλυψη επεκτάθηκε μέχρι την οδό Φορνέζη (Χ.Θ. 2+100).



2.6Για το κατάντη της Οδού Φορνέζη (Χ.Θ. 2+100 από την Λ. Ποσειδώνος) ανοικτό τμήμα του Ιλισού διαπιστώθηκε, ότι τα στοιχεία της μηκοτομής έχουν αλλάξει και δεν βρίσκονται σε συμφωνία με την μελέτη («Προμελέτη διευθέτησης των εκβολών Κηφισού και Ιλισού», Σ. Δάλλας, 1969). Το πλάτος της διατομής άλλαξε και καταργήθηκαν όλοι οι προβλεπόμενοι στην αρχική μηκοτομή αναβαθμοί, 6 στον αριθμό. Από τη Χ.Θ. 2+100 (χιλιομέτρηση από τη χαμηλή λεωφόρο Ποσειδώνος) έως τη Χ.Θ. 1+980 (πεζογέφυρα οδού Σκίπη) ο αγωγός συνεχίζει ανοικτός με b=12 μ.Στο μέσον περίπου μεταξύ των πεζογεφυρών των οδών Σκίπη (Χ.Θ. 1+960) και Πλωμαρίου (Χ.Θ. ~1+660), γίνεται διαπλάτυνση της διατομής σε πλάτος πυθμένα 14,0 μ. Από τη διασταύρωση των οδών Ελλησπόντου και Ιλισού αλλάζει η μορφή της δεξιάς παρόχθιας ζώνης, με την υψομετρική διαφορά μεταξύ της οδού Ιλισού και της γύρω περιοχής να μειώνεται μέχρις ότου μηδενιστεί. Αυτό συμβαίνει όμως γιατί τα κτίρια της παρόχθιας ζώνης έχουν οικοδομηθεί στη στάθμη της οδού Ιλισού, η οποία παραμένει
περίπου 1,0 μ. υψηλότερα από τη στάθμη της υπόλοιπης περιοχής. Παρατηρείται επίσης μια ανισοσταθμία μεταξύ των δύο οχθών, με τη στάθμη της αριστερής όχθης να βρίσκεται κατά 1,5 μ. υψηλότερα αυτή της δεξιάς. Στη μέση της απόστασης μεταξύ των πεζογεφυρών των οδών Πλωμαρίου (Χ.Θ. ~1+660) και Αρτέμιδος (Χ.Θ. 1+380) πραγματοποιείται και δεύτερη διαπλάτυνση της διατομής σε πλάτος πυθμένα b. 22,00 μ. Η ανιστοσταθμία μεταξύ των δύο οχθών μειώνεται στην τάξη του 0,80 μ. Οι παρόχθιες ζώνες συνεχίζουν να βρίσκονται σε στάθμη υψηλότερη από την υπόλοιπη περιοχή κατά 1,5 έως 2,0 μ. Στο τμήμα μεταξύ της πεζογέφυρας της οδού Αρτέμιδος (Χ.Θ. 1+380) και της οδογέφυρας της οδού Μεταμορφώσεως (Χ.Θ. 0+840) τα γεωμετρικά στοιχεία της διατομής του αγωγού παραμένουν τα ίδια (πλάτος πυθμένα ~22,0 μ. ελεύθερο ύψος ~3,0 μ.), οι δε παρόχθιες ζώνες συνεχίζουν να βρίσκονται σε υψηλότερη στάθμη από την υπόλοιπη περιοχή. Στο τμήμα μεταξύ της οδογέφυρας της οδού Μεταμορφώσεως (Χ.Θ. 0+840) έως την πεζογέφυρα της οδού Λάμπρου Κατσώνη (Χ.Θ. 0+480) η διατομή του αγωγού δεν αλλάζει ως προς τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά της. Οι στάθμες των οδών Π. Τσαλδάρη και Ιλισού συνεχίζουν
να βρίσκονται περίπου στο ίδιο επίπεδο με τη στέψη του αγωγού (η στάθμη της οδού Ιλισού είναι κατά 0,60 μ. χαμηλότερη από τη στέψη). Παράλληλα διατηρείται η ανισοσταθμία μεταξύ των οδών αυτών και της υπόλοιπης περιοχής με τις στάθμες των παροχθίων οδών να βρίσκονται σε υψηλότερο επίπεδο. Στο τμήμα μεταξύ των πεζογεφυρών των οδών Λάμπρου Κατσώνη (Χ.Θ. 0+480) και Φλέμιγκ (Χ.Θ. 0+240) η διατομή του αγωγού δεν μεταβάλλεται.
Οι στάθμες των οδών Π. Τσαλδάρη και Ιλισού έχουν εξισωθεί με τη στάθμη της γύρω
περιοχής. Η στάθμη στέψης του αγωγού παραμένει κατά 1,5 μ. υψηλότερα από τη γύρω
περιοχή. Στο τελευταίο τμήμα μεταξύ της πεζογέφυρας της οδού Φλέμιγκ (Χ.Θ. 0+240) και της γέφυρας της Παλαιάς Λεωφόρου Ποσειδώνος η διατομή του αγωγού παραμένει αμετάβλητη μέχρι λίγο ανάντη της διασταύρωσης των οδών Ιλισού και Αγ. Κωνσταντίνου.
Από εκείνο το σημείο και μετά έχουν καθαιρεθεί οι παλαιοί τοίχοι της διατομής και έχουν κατασκευαστεί νέοι από σκυρόδεμα, με στάθμη στέψης κατά 0,50 μ. χαμηλότερη από τους παλαιούς. Η διατομή συνεχίζει με πλάτος πυθμένα περί τα 22 μ. μέχρι τη διασταύρωση των οδών Αγ. Κωνσταντίνου και Ιλισού. Από εκεί και προς τα κατάντη ξεκινά η τρίτη διαπλάτυνση του αγωγού σε σχήμα χοάνης μέχρις ότου φθάσει το πλάτος τω 40 περίπου μέτρων, στο ύψος της γέφυρας της Παλαιάς Λεωφόρου Ποσειδώνος. Οι στάθμες των οδών Π. Τσαλδάρη και Ιλισού παραμένουν στο ίδιο επίπεδο με τη γύρω περιοχή και η στέψη του αγωγού κατά 1,0 έως 1,5 μ. υψηλότερα. Στην αριστερή όχθη στο ύψος της διασταύρωσης των οδών Αγ. Κωνσταντίνου και Ιλισού υπάρχει ράμπα καθόδου, η οποία φράσσεται με μεταλλική θύρα δύο φύλλων. Η γέφυρα της Παλαιάς Λεωφόρου Ποσειδώνος είναι μια πέτρινη κατασκευή, πέντε τοξοτών ανοιγμάτων πλάτους 7,20 μ. και μήκους 2,00 μ. περίπου.
Η στάθμη του πυθμένα στο σημείο της γέφυρας βρίσκεται περίπου στο ± 0,0.Τριάντα
περίπου μέτρα προς τα κατάντη βρίσκεται η γέφυρα της Νέας Λεωφόρου Ποσειδώνος, η
οποία είναι κατασκευασμένη από σκυρόδεμα, ενός ανοίγματος με πλάτος όμως 25 μ. αρκετά μικρότερο από 40 μ. και ελεύθερο ύψος μεγαλύτερο των 2,00 μ. Η στάθμη πυθμένα στη νέα γέφυρα βρίσκεται περίπου στο ± 0,00 και η θάλασσα έχει εισχωρήσει μέχρι το σημείο αυτό.
Κατάντη της νέας γέφυρας, ο Ιλισός συνεχίζει ανεπένδυτος πλέον, για κάποια μέτρα σε ευθυγραμμία και έπειτα σε καμπύλη προς τα δεξιά έως ότου εκβάλλει στο Φαληρικό Όρμο.

2.7 Η διοχετευτική ικανότητα του Ιλισού θεωρήθηκε ήδη από τη δεκαετία του 60
ανεπαρκής και είχε προταθεί από την ΥΔΡΕΞ η κατασκευή περιφερειακής τάφρου κατά
μήκος των κλιτύων του Υμηττού με εκβολή στο ρ. Πικροδάφνης, που στη συνέχεια
μελετήθηκε σε οριστικό στάδιο υπό της «ΥΔΡΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ Α.Ε.», αλλά δεν υλοποιήθηκε
.Το 1985 στην Προμελέτη του Ρ.Πικροδάφνης, από την ΥΔΡΟΜΕΤ ΕΠΕ, έγινε
λεπτομερέστερη έρευνα της σκοπιμότητος κατασκευής της ΠΤ Υμηττού και δεν προέκυψε ουσιαστική απομείωση παροχών του Ιλισού δια της κατασκευής της.

2.8Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικές επεμβάσεις στην ανάντη λεκάνη του Ιλισού, όπως κατασκευή της Δυτικής Περιφερειακής Λ. Υμηττού, κατασκευή ανισόπεδων κόμβων στη Λ. Μεσογείων, Κατεχάκη και Κηφισίας, κατασκευή ΜΕΤΡΟ με προβλεπόμενους σταθμούς μετεπιβίβασης και στάθμευσης, συνεχείς επεκτάσεις στην δόμηση της Πολυτεχνειούπολης Ζωγράφου καθώς και κατασκευή ολυμπιακών εγκαταστάσεων στο Γουδί, όπου εκτελούνται έργα αποχέτευσης – αποστράγγισης του περιβάλλοντα χώρου καθώς και παρεμβάσεις στα δίκτυα αποχέτευσης ομβρίων.

Τ’ ανωτέρω έργα δυσμενοποιούν σημαντικά την κατάσταση στην λεκάνη απορροής του
Ιλισού. Ήδη έχουν παρατηρηθεί, σε περιπτώσεις έντονων βροχοπτώσεων, φαινόμενα
εκτίναξης καλυμμάτων φρεατίων του Ιλισού στην περιοχή του χώρου της ΕΡΤ (πλησίον Λ. Κατεχάκη), όπου ο αγωγός είναι επιφανειακός και αναγκαστικά έγινε σφράγιση των καλυμμάτων των φρεατίων.

2.9Στα πλαίσια της «Προμελέτης αποχέτευσης Ομβρίων και Ακαθάρτων Δήμου Παπάγου», ΕΥΔΑΠ, 2000, έγινε έλεγχος της διοχετευτικότητας των κατάντη αποδεκτών και βρέθηκαν να είναι ανεπαρκείς για την παραλαβή πλημμυρών ακόμη και για περίοδο επαναφοράς Τ = 10 έτη. Επίσης στα πλαίσια της ανωτέρω μελέτης προτάθηκε η σύνταξη υδραυλικού μαθηματικού ομοιώματος για το σύνολο της λεκάνης του Ιλισού μέχρι τη διασταύρωση των οδών Μιχαλακοπούλου και Βασ. Κωνσταντίνου, ώστε να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις από τις διευθετήσεις λόγω κατασκευής της Δ.Π.Λ.Υ., αλλά και να εκτιμηθεί η υδραυλική επάρκεια των των κυρίων αποδεκτών, δηλαδή του Ιλισού και των συμβαλλόντων του. Η ΕΥΔΑΠ έδωσε εντολή στους μελετητές να προχωρήσουν στην σύνταξη του υδραυλικού μαθηματικού ομοιώματος, με την σύμφωνη γνώμη της Δ/νσης Δ10, έκτοτε όμως λόγω της αλλαγής των αρμοδιοτήτων της ΕΥΔΑΠ, το θέμα παράμεινε σε εκκρεμότητα.

2.10Στην εγκεκριμένη «Μελέτη σκοπιμότητας εκτροπής Ιλισού στον Κηφισό», ΕΥΔΑΠ, 2000, ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ: Κ. Ζέρης - Π. Αντωναρόπουλος & Συνεργάτες ΕΠΕ, έγινε προσπάθεια
εκτίμησης της διοχετευτικής ικανότητας του Ιλισού στο καλυμμένο τμήμα και
προσδιορίστηκε η δυσμενέστερη από άποψη διοχετευτικής ικανότητας περιοχή του Ιλισού.
Αυτή είναι η περί το Παναθηναϊκό στάδιο περιοχή, όπου η συμβολή του Ηριδανού. Στο τμήμα αυτό η διοχετευτική ικανότητα, με εξάντληση όλων των περιθωρίων εκτιμήθηκε σε Q=220 μ3/δλ. Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξαν και οι υδραυλικοί υπολογισμοί ανομοιόμορφης ροής που παρέχονται στη μελέτη Σ. Δάλλα (1969). Αν το τμήμα αυτό τεθεί υπό πίεση με την Π.Γ. να βρίσκεται κάτω ή στο όριο του φ. εδάφους η ικανότητα μπορεί να ανέλθει σε Q=270 μ3δλ.Στα πλαίσια των ολυμπιακών έργων στον Φαληρικό Όρμο από την ΕΥΔΕ / ΟΕ 2004 στην «Προμελέτη διευθέτησης Ιλισού και μερικής εκτροπής στον Κυκλοβόρο», (ΕΝΜ, 2002) από τον υδραυλικό έλεγχο διοχετευτικότητας που έγινε, υπολογίστηκε η μέγιστη διοχετευτικότητα του Ιλισού, ανάντη της εκτροπής που προτείνεται στην οδό Χαμοστέρνας, να είναι της τάξεως των 330 μ3/δλ.

3. Ιστορικό εκτροπής του Ιλισου στον Κηφισό.

Όπως ανεφέρθη και ανωτέρω ο Ιλισός προ του 20ου αιώνα δεν είχε ξεχωριστή εκβολή
στο Φαληρικό Όρμο, αλλά συνέβαλε με τον Κηφισό στην περιοχή Χαροκόπου-
Χαμοστέρνας. Το 1905 μελετήθηκε ξεχωριστή κοίτη και εκβολή του Ιλισού από τη Γέφυρα Χαροκόπου μέχρι το Φαληρικό Όρμο. Η χάραξη της ξεχωριστής αυτής κοίτης δεν ακολούθησε τα χαμηλά σημεία της λεκάνης αλλά τοποθετήθηκε σχεδόν στον υδροκρίτη, με αποτέλεσμα να είναι δυσχερείς οι εκβολές αγωγών ομβρίων των εκατέρωθεν περιοχών Μοσχάτου και Καλλιθέας.Το ζήτημα της εκτροπής του Ιλισού προς Κηφισό δια της Χαμοστέρνας - Κων/πόλεως ετέθη για πρώτη φορά από τον κ. Σ. Δάλλα μετά τη σύνταξη της Προμελέτης έργων διευθετήσεως των εκβολών Κηφισού και Ιλισού το 1968. Η ιδέα εκτροπής του Ιλισού δια της Χαμοστέρνας - Κωνσταντινουπόλεως προς Κηφισό που διατυπώθηκε τότε για πρώτη φορά από τον κ. Σ. Δάλλα, έγινε αποδεκτή από τον ΕΟΤ και στη συνέχεια συντάχθηκε για λογαριασμό του ΕΟΤ η Οριστική μελέτη εκτροπής Ιλισού προς Κηφισό, το 1973.

Τα κύρια επιχειρήματα για την υποστήριξη της πρότασης συνοψίζονται ως εξής :

Α) Η κατασκευή του έργου εκβολής που εθεωρείτο τότε ότι συντελεί στην κατάτμηση
του όρμου, θα είχε σαν πιθανές συνέπειες την άνοδο της θερμοκρασίας και τη μεταβολή του μικροκλίματος και την εξασθένηση της κίνησης των ασθενών παράκτιων ρευμάτων που συντελούν στην αναγέννηση των υδάτων του όρμου.

Β) Ο Ιλισός, όπως και ο Κηφισός, δεν παροχετεύουν μόνο όμβρια ύδατα αλλά και πάσης φύσεως ρύπους, οι οποίοι τόσο κατά το θέρος όσο και σε ώρες χαμηλών παροχών, ρυπαίνουν την ανοικτή κοίτη και την εκβολή στον όρμο. Με την εκτροπή του Ιλισού και διοχέτευση προς Κηφισό των απορροών της υψηλής ζώνης Μ-Κ και την κατασκευή των παραλιακών συλλεκτήρων θα αποφεύγεται η ρύπανση του Ιλισού.

Γ) Λόγω της δραστικής απομείωσης της παροχής κατάντη της εκτροπής σε σχέση με την μεγάλη παροχετευτικότητα της υφιστάμενης κοίτης, θα ήταν δυνατή η ταπείνωση της στέψης των οχθών σε υψόμετρα χαμηλότερα της πέριξ περιοχής και ως εκ τούτου θα ήταν δυνατή η λειτουργία της κοίτης ως αντιπλημμυρικού έργου, αφού θα είχε την δυνατότητα να συλλέγει τις επιφανειακές απορροές.

Έκτοτε η μεν εκτροπή του Ιλισού δια της Χαμοστέρνας παρέμεινε σε εκκρεμότητα, οι δε κύριοι αποχετευτικοί αγωγοί της περιοχής Μοσχάτου-Καλλιθέας δεν ολοκληρώθηκαν όπως προεβλέπετο.

Η εκτροπή του Ιλισού έχει ολικό μήκος 3.141 μ. Κατά τα πρώτα 1.241 μ. (Χ.Θ. 3+141 έως 1+900) διατρέχει την οδό Χαμοστέρνας - Π. Τσαλδάρη, κατά δε τα υπόλοιπα 1.900 μ.
την οδό Κων/πόλεως. Στη Χ.Θ. 1+900 συμβάλλει η κοίτη εκτροπής του Κυκλοβόρου, στη δε Χ.Θ. 0+266 το ρέμα του Π. Δανιήλ.

Το έργο εκτροπής του Ιλισού στις προβλεπόμενες διαστάσεις (με πλάτη που κυμαίνονται από 11 έως και 30 μέτρα) για ικανότητα Q=270 μ3/δλ είχε σαν σπουδαιότερα τεχνικά έργα :

δύο αναβαθμούς με λεκάνες ηρεμίας εντός της κλειστής διατομής

τη διασταύρωση με τις γραμμές ΗΣΑΠ στην οδό Θεσ/νίκης

τη διάβαση από τη Χαμοστέρνας στη Λ. Κων/πόλεως στο ύψος της οδού Πειραιώς όπου
σήμερα υπάρχει ένα Κέντρο Νεότητας και Κρατικός Παιδικός Σταθμός.

Το έργο αυτό μελετήθηκε σε φυσικό υδραυλικό ομοίωμα. Σήμερα βέβαια έχουν αλλάξει κατά πολύ οι συνθήκες. Η Χαμοστέρνας με τη σύνδεσή της με την Καλλιρρόης και την Κων/πόλεως - Π. Ράλλη και την κατασκευή των ανισόπεδων κόμβων ΕΗΣ και οδού Πειραιώς έχει μετατραπεί σε οδικό άξονα βαρέως οδικού φορτίου και πράγματι αν κατασκευάζονταν σήμερα το τμήμα Χαμοστέρνας στις προβλεπόμενες διαστάσεις του 1973 θα απαιτούσε πολύ μεγάλο κόστος και θα προξενούσε τεράστια κυκλοφοριακά προβλήματα που θα είχαν αντίκτυπο στη ζωή όλης της πόλεως.

Η σκοπιμότητα μερικής εκτροπής του Ιλισού έχει διερευνηθεί πρόσφατα στη μελέτη
«Μελέτη Σκοπιμότητας Εκτροπής Ιλισού στον Κηφισό» (Μελετητής Κ. Ζέρης – Π.
Αντωναρόπουλος και Συνεργάτες Ε.Π.Ε., Ιανουάριος 2000), η οποία έχει εγκριθεί από την Ε.ΥΔ.Α.Π.

Στο πλαίσιο των ολυμπιακών έργων στον Φαληρικό Όρμο από την ΕΥΔΕ / ΟΕ 2004
ετέθη εκ νέου το θέμα της εκτροπής του Ιλισού και εκπονήθηκε «Προμελέτη διευθέτησης Ιλισού και μερικής εκτροπής στον Κυκλοβόρο», (ΕΝΜ, 2002). Βασική αναγκαιότητα της μερικής εκτροπής του Ιλισού είναι η αποφόρτισή του στον Κηφισό μέσω του Κυκλοβόρου ώστε να διοχετεύονται εκ του ασφαλούς οι ρύποι σε ένα σημείο στο Φαληρικό Όρμο και μάλιστα στην ισοβαθή -10,00.Έτσι, λόγω της μείωσης της παροχής που διοχετεύεται στον Κηφισό μέσω του Συλλεκτήρα ομβρίων υψηλών περιοχών Μοσχάτου – Καλλιθέας ,στην εν λόγω μελέτη προτείνεται εκτροπή των πρώτων 50 μ3/δλ μέχρι 100 μ3/δλ το μέγιστο, αντί της μέγιστης των 50 μ3/δλ που προβλέπει η μελέτη σκοπιμότητας Κ. Ζέρη - Π. Αντωναρόπουλου.
Επισημαίνεται ότι η διοχετευτική ικανότητα του συστήματος (Κηφισός-Ιλισός) των
1.400+270=1.670 μ3/δλ διατηρείται, χωρίς να μειώνονται τα περιθώρια ασφάλειας στον Κηφισό, δεδομένου ότι στην παροχή των 1.400 μ3/δλ του Κηφισού, έχει ληφθεί υπόψη η συμβολή των 440 μ3/δλ της εκτροπής Κυκλοβόρου κλπ.

Ο Αγωγός μερικής εκτροπής Ιλισού που προτείνεται στην ανωτέρω μελέτη, συνολικού
μήκους 1.181 μ. σχεδιάστηκε για μέγιστη παροχή έως 100 μ3/δλ, αρχίζει από το έργο μερισμού παροχής Ιλισού (Χ.Θ. 1+181) κατάντη της υφιστάμενης καλυμμένης κοίτης του Ιλισού στην οδό Καλλιρρόης (Χ.Θ. Ιλισού 3+323,75) και ακολουθεί χάραξη με εσωτερικές διαστάσεις 5.50x3.00 για 190 μ. περίπου και αφού διασχίσει την γέφυρα ΗΣΑΠ στην οδό Θεσσαλονίκης συνεχίζει επί της οδού Χαμοστέρνας (νότιος κλάδος) για μήκος 1013 μ.
περίπου και εσωτερικές διαστάσεις 5.50x3.50 μέχρι την Ανατολική Κωνσταντινουπόλεως και την συμβολή του με τον αγωγό εκτροπής Κυκλοβόρου.

Για την μερική εκτροπή της υφιστάμενης καλυμμένης κοίτης του Ιλισού στην οδό
Καλλιρρόης προβλέπεται έργο μερικής εκτροπής για παροχή έως 100 μ3/δλ, το οποίο
λειτουργεί με βάση τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του (κρίθηκε επισφαλής η χρήση άλλων διατάξεων με ηλεκτρική ενέργεια, ιδιαίτερα σε περίοδο πλημμυρών). Η χάραξη του αγωγού μερικής εκτροπής Ιλισού προτείνεται τέτοια ώστε να επηρεάζεται μόνο η κυκλοφοριακή λειτουργία του νότιου κλάδου της Οδού Χαμοστέρνας.


3. Προτάσεις για τον Κηφισό


3.1 Όπως φάνηκε και απ’ όσα προαναφέρθηκαν στο ιστορικό, ο σχεδιασμός της
αναδιευθέτησης του Κηφισού, έγινε αφ’ενός αποσπασματικά και αφ’ ετέρου ως έργου
απαραίτητου για την κατασκευή έργων οδοποιίας. Αυτό, σε συνδυασμό με την διαχρονική ανάγκη κατασκευής των έργων, είχε σαν αποτέλεσμα οι μελέτες να μην έχουν αντιμετωπίσει ως ένα ενιαίο σύνολο την λεκάνη απορροής του Κηφισού, οι περισσότερες δε έχουν συνταχθεί με παλαιότερες υδρολογικές μεθόδους (ορθολογική μέθοδος-ισόχρονες καμπύλες)
αφού η εκπόνησή τους χρονολογείται εδώ και μερικές δεκαετίες. Θα ήταν σκόπιμο, κατά την άποψή μου, να γίνει έλεγχος της παροχετευτικότητος του υφιστάμενου διευθετημένου τμήματος του Κηφισού με την χρήση σύγχρονων υδρολογικών μεθόδων και μοντέλων υπολογισμού, αφού όμως πρώτα ληφθούν τα πραγματικά γεωμετρικά στοιχεία της διευθετημένης κοίτης και γίνει εκτίμηση των απαραίτητων υδρογραφημάτων (με τα όσα διατιθέμενα στοιχεία προκειμένου να καλυφθεί η έλλειψη υδρογραφημάτων πλημμύρας που θα είχαν προκύψει από μετρήσεις).Με τον τρόπο αυτό, θα καταδειχθούν οι περιοχές υψηλού κινδύνου – εάν βεβαίως αποδειχθεί ότι υπάρχουν .

3.2 Ένα άλλο θέμα ,το οποίο έχει απασχολήσει έντονα ,ειδικούς και μη, είναι το για ποιά περίοδο επαναφοράς βροχόπτωσης επαρκεί σήμερα η διευθετημένη κοίτη του Κηφισού. Έχει διατυπωθεί η άποψη, ότι η διευθετημένη κοίτη ,λόγω μεταβολής επί το δυσμενέστερο των συνθηκών απορροής από τον χρόνο που διέρρευσε από την σύνταξη των μελετών μέχρι την κατασκευή των έργων, δεν επαρκεί για να καλύψει την περίφημη «πεντηκονταετία» (νοούμενης ως περίοδος επαναφοράς βροχόπτωσης).Είναι αλήθεια ότι κατά την εποχή της εκπόνησης της φάσης της μελέτης όπου προσδιορίσθηκαν οι παροχές υπολογισμού,(δεκαετία του ’70),οι εκτιμήσεις είχαν γίνει για να καλύπτουν περίοδο επαναφοράς βροχόπτωσης 50
έτη με κανονικά περιθώρια ασφαλείας στην διεθετημένη κοίτη. Είναι επίσης αλήθεια, ότι η απρόσμενη και εν πολλοίς άναρχη επέκταση της πόλης, με την αύξηση των αδιαπέρατων επιφανειών και την σύντμηση των χρόνων διαδρομής των πλημμυρικών υδάτων, οδήγησε στην εύλογη ανησυχία ότι οι παροχές για τις οποίες μελετήθηκαν και κατασκευάσθηκαν τα έργα του Κηφισού, καλύπτουν μικρότερη περίοδο. Σ’ αυτό επίσης συνετέλεσε και η κατασκευή σημαντικών οδικών έργων καθώς και η ανεξέλεγκτη κατασκευή (μικρού ευτυχώς αριθμού) τοπικών δικτύων ομβρίων υδάτων. Δεν είναι βέβαια εύκολο, χωρίς την απαραίτητη επιστημονική τεκμηρίωση ,να υποστηριχθεί ούτε ο «αφορισμός» της ανεπάρκειας, αλλά ούτε και η βεβαιότητα της επάρκειας. Προκειμένου να υπάρξει μία υπεύθυνη απάντηση στο θέμα θα ήταν ,κατά την άποψη μου, απαραίτητη μία εμπεριστατωμένη επιστημονική ανάλυση με συνολική θεώρηση της λεκάνης απορροής, σύγχρονες υδρολογικές μεθόδους και ρεαλιστικές
παραδοχές των παραμέτρων υπολογισμού. Επίσης θα πρέπει να γίνει επαναπροσδιορισμός βασικών εννοιών για την περίπτωση του Κηφισού. Για παράδειγμα, είναι δυνατόν να δεχόμαστε σήμερα την έννοια «πεντηκονταετία» ως περίοδο επαναφοράς βροχόπτωσης για την οποία θα πρέπει να επαρκεί η διευθετημένη κοίτη ,όταν αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη ομοιόμορφης βροχόπτωσης αυτής της έντασης στο σύνολο της λεκάνης του Κηφισού ταυτόχρονα?

Έχω την άποψη ότι και μόνο αυτό το γεγονός για μία λεκάνη απορροής εκτάσεως 380 km2 ενέχει πολύ μεγαλύτερη περίοδο επαναφοράς. Άλλωστε, όλες οι καταιγίδες στην Αττική έχουν ομοιόμορφα χαρακτηριστικά σε πιο περιορισμένη έκταση και έχουν μάλλον τοπικό χαρακτήρα, που εκφράζεται σε κάποιες δεκάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Οι σύγχρονες υδρολογικές και υπολογιστικές μέθοδοι μπορούν να προσομοιώσουν και να προσεγγίσουν πολύ καλύτερα την πραγματικότητα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν, μεταξύ άλλων, την μετακίνηση της καταιγίδας, την ανάσχεση που δημιουργείται λόγω «αποθήκευσης» στον αγωγό και πολλές άλλες πραγματικές συνθήκες ,οι οποίες κατά τούς παλαιότερους υπολογισμούς απουσίαζαν πλήρως χάριν απλουστεύσεως των μαθηματικών προβλημάτων, αφού η έλλειψη υπολογιστών θα καθιστούσε τις επιλύσεις αδύνατες. Με τον τρόπο αυτό ,θα μπορούσε υπεύθυνα να δοθεί μια απάντηση περί της επάρκειας της διευθετημένης κοίτης του Κηφισού,
όχι πια για περίοδο επαναφοράς βροχόπτωσης, αλλά για περίοδο επανεμφανίσεως παροχής στην υπό εξέταση διατομή. Θα πρέπει τέλος να σημειωθεί, ότι η ανωτέρω ανάλυση θα ήταν ακριβέστερη, εάν υπήρχαν μετρήσεις της παροχής του Κηφισού και θα ήταν σκόπιμο να επανενεργοποιηθούν και να πυκνώσουν οι σταθμοί μέτρησης παροχής στον Κηφισό ,σε συνδυασμό μάλιστα με εγκατάσταση βροχομετρικών σταθμών σε επιλεγμένα σημεία.

Κατά την άποψή μου, οι δύο προαναφερθέντες έλεγχοι παροχετευτικότητος της υφιστάμενης διατομής και περιόδου επαναφοράς θα πρέπει να δρομολογηθούν άμεσα, προκειμένου στην συνέχεια να ληφθούν αποφάσεις περί της αναγκαιότητος κατασκευής δαπανηρότατων ανακουφιστικών έργων ,όπως για παράδειγμα εκτροπές βασικών συμβαλλόντων ρεμάτων κλπ. Επίσης, θα πρέπει να εξετασθεί η δυνατότητα κατασκευής έργων ανάσχεσης – επιβράδυνσης παροχής στην ορεινή λεκάνη του Κηφισού και φυσικά η αποτελεσματικότητα των έργων αυτών στην μείωση των αιχμών παροχής, αφού η κατασκευή τους παρουσιάζει και προβλήματα απαλλοτριώσεων, περιβαλλοντικών επιπτώσεων και κυρίως συντήρησης.

Ένα θέμα που επίσης έχει απασχολήσει ειδικούς και μη, είναι το κατά πόσον η κάλυψη του Κηφισού ήταν ορθή επιλογή ή όχι. Επιτρέψτε μου να διατυπώσω την άποψη ότι η κάλυψη ή μη του Κηφισού στην περιοχή της αστικής διαδρομής αυτού δεν είναι θέμα υδραυλικό. Για τις παροχές υπολογισμού, η στάθμη του νερού βρίσκεται όχι μόνο χαμηλότερα από την οροφή της κάλυψης, αλλά χαμηλότερα και από την στάθμη του περιβάλλοντος εδάφους, ώστε να είναι εξασφαλισμένη η απρόσκοπτη εισροή των συμβαλλόντων ρεμάτων καθώς και των τοπικών δικτύων. Άρα από υδραυλική άποψη, θα ήταν σκόπιμο να έμενε ακάλυπτος ο Κηφισός μόνο εάν υπήρχε η δυνατότητα να εισρέουν σ’ αυτόν τα επιφανειακώς ρέοντα πλημμυρικά νερά. Αυτό όμως θα είχε ως απαραίτητη προϋπόθεση την ταπείνωση της ερυθράς των παρακηφισίων λεωφόρων, πράγμα το οποίο υπό τις ήδη διαμορφωθείσες συνθήκες των βασικών οδικών έργων, μάλλον θα πρέπει ν’ αποκλεισθεί. Επομένως , η κάλυψη του Κηφισού δεν δυσμενοποιεί την αντιπλημμυρική προστασία της Πρωτεύουσας ,αφού πριν τα πλημμυρικά νερά φθάσουν στην οροφή του Κηφισού, θα έχουν κατακλυσθεί
ευρείες περιοχές εκατέρωθεν αυτού. Αντιθέτως, είναι επιβεβλημένη η διατήρηση του
Κηφισού ως ανοικτού ρέματος στην μη αστική περιοχή, όπου εκεί πλέον λειτουργεί ως αποδέκτης των επιφανεακών πλημμυρικών νερών και όπου χρειάζεται επέμβαση
οποιασδήποτε αιτιολογίας, είτε λόγω ανεπάρκειας κοίτης, είτε γιά σταθεροποίηση πρανών κλπ, αυτή να γίνεται κυρίως με τα κριτήρια της περιβαλλοντικής διευθέτησης.

Το τελευταίο θέμα το οποίο κατά την άποψή μου είναι ιδιαίτερα σημαντικό, είναι η
συντήρηση του Κηφισού. Γενικά η έννοια της συντήρησης των Δημόσιων Τεχνικών Εργων στην Ελλάδα, κατά την άποψή μου , δεν ευρίσκεται στο επίπεδο που θα έπρεπε.
Δαπανηρότατες επενδύσεις αφήνονται στην τύχη τους και τις περισσότερες φορές , οι όποιες επεμβάσεις γίνονται όταν πια τα φαινόμενα της φθοράς αποκτήσουν χαρακτήρα επικινδυνότητας. Τα έργα στον Κηφισό, θα πρέπει να επιθεωρούνται βάσει προγράμματος και οι φθορές που επισημαίνονται ν’αποκαθίστανται άμεσα. Οι εργασίες επιθεώρησης και αποκατάστασης στην κλειστή διατομή του Κηφισού, δεν είναι και ότι απλούστερο, αφού υπάρχει μεγάλη δυσχέρεια πρόσβασης προσωπικού και μηχανημάτων και ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες εργασίας σε περιβάλλον χωρίς αερισμό και φωτισμό και με μόνιμη παρουσία νερού. Παρ’ όλα αυτά, το θέμα της συντήρησης θα πρέπει ν’ αντιμετωπισθεί με την δέουσα σοβαρότητα , προκειμένου το δαπανηρότατο αυτό έργο να «επιζήσει» στο μέγιστο του χρόνου ζωής του και να επιτελεί με αποτελεσματικότητα τον σκοπό γιά τον οποίο κατασκευάσθηκε.


4. Προτάσεις για τον Ιλισό




Θα πρέπει να ελεγχθεί η ήδη περιορισμένη διοχετευτική ικανότητα του Ιλισού και των συμβαλλόντων του, στο κλειστό τμήμα από την οδό Φανερωμένης στο Χολαργό μέχρι την οδό Χαμοστέρνας, βάσει υδραυλικού μαθηματικού ομοιώματος, σε συνδυασμό με την διενέργεια επί τόπου μετρήσεων, ώστε να υπάρξει ορθή εκτίμηση των επιπτώσεων κατασκευής της Δ.Π.Λ.Υ., να γίνει αξιολόγηση των επιπτώσεων από την κατασκευή έργων ανάσχεσης στα ανάντη και να διερευνηθεί η δυνατότητα παρεμβάσεων με ανακουφιστικούς αγωγούς και με ανάπτυξη δικτύων αποχέτευσης ομβρίων.

Θα πρέπει να προχωρήσει η μερική εκτροπή του Ιλισού στον Κηφισό σε συνδυασμό και με την ταπείνωση της στέψης των οχθών του σε υψόμετρα χαμηλότερα της πέριξ περιοχής (όπου αυτό είναι δυνατόν), ώστε να είναι δυνατή η λειτουργία της κοίτης ως αντιπλημμυρικού έργου, αφού έτσι θα είχε την δυνατότητα να συλλέγει τις επιφανειακές απορροές.

Ισχύει και για τον Ιλισό η ανάγκη συχνής επιθεώρησης και συντήρησης – αποκατάστασης των φθορών που θα διαπιστωθούν.

Δεν υπάρχουν σχόλια: