Δημοσιευματα 2002 για τον Κηφισο

Ξέχασαν ότι τα ποτάμια δεν γυρίζουν πίσω

Της ΧΑΡΑΣ ΤΖΑΝΑΒΑΡΑ

Παράδειγμα προς... αποφυγή, ακόμα και για τους σπουδαστές του μαθήματος της Υδρολογίας στις πολυτεχνικές σχολές, θεωρείται από τους ειδικούς η περίπτωση του Κηφισού.



Σε ένα και μόνο ποτάμι, το μεγαλύτερο της Αττικής, έγιναν όλα όσα αντενδείκνυνται, αποδεικνύοντας ότι για τις μεγάλες καταστροφές σε περίπου 3.000 νοικοκυριά δεν φταίει μόνον ο «κακός μας ο καιρός».

Το ποτάμι, που σηματοδοτεί τις δυτικές γειτονιές της πρωτεύουσας, έχει μήκος 24 χλμ., από τα οποία τα 10 έγιναν ή γίνονται... τσιμέντο και μάλιστα με τον χειρότερο τρόπο:

*ΠΡΩΤΟΝ, καλύφθηκε ένα μεγάλο μέρος της κοίτης του, τσιμεντώθηκε και διαμορφώθηκε σε αυτοκινητόδρομο, παρέμβαση που χαρακτηρίζεται ως αντίθετη με τις αρχές προστασίας της φύσης και έχει εγκαταλειφθεί εδώ και χρόνια στις αναπτυγμένες χώρες.

*ΔΕΥΤΕΡΟΝ, τα έργα εξελίσσονται μετ' εμποδίων επί μια εικοσαετία (!) και, το σπουδαιότερο, αντίθετα με τη βασική αρχή της υδραυλικής, από πάνω προς τα κάτω.

Και οι πρωτοετείς σπουδαστές γνωρίζουν ότι αν γίνουν έργα στο πάνω μέρος ενός ρέματος τα νερά διευκολύνονται να κινηθούν με μεγαλύτερη ταχύτητα και να «πνίξουν» τις περιοχές γύρω από τις εκβολές. Γι' αυτό τα έργα ξεκινούν από την κοίτη.

Η αρχαιολογία

Στην περίπτωση του Κηφισού το ξεκίνημα έγινε σωστά, αλλά στη συνέχεια η υπόθεση «στράβωσε». Προηγήθηκε η μελέτη για το τμήμα προς την παραλία, ανατέθηκε το 1983, αλλά θεωρήθηκε ακατάλληλη. Εγιναν δεκάδες προσφυγές από δήμους και φορείς στα δικαστήρια, ενώ τα προτεινόμενα έργα προσέκρουσαν στην άρνηση των αρχαιολόγων -ο Κηφισός συναντά τα Μακρά Τείχη- αλλά και στην έλλειψη συντονισμού με άλλους φορείς, όπως ο ΗΣΑΠ, ο ΟΣΕ και η ΔΕΗ.

Η μελέτη άλλαξε αρκετές φορές και οριστικοποιήθηκε το 2000. Τα έργα στα τρία τελευταία χιλιόμετρα πριν τις εκβολές υπολογίζεται να ολοκληρωθούν στα τέλη του 2003, ενώ η γέφυρα της Ποσειδώνος τον Απρίλιο του 2004.


Η μελέτη για το τμήμα πάνω από την Αγία Αννα έως την Αθηνών-Λαμίας ξεκίνησε το 1988, παραδόθηκε το 1993 και τα έργα ολοκληρώθηκαν στο μεγαλύτερο μέρος τους.

Προηγουμένως όμως, το 1979, δύο χρόνια μετά τη μεγάλη πλημμύρα που αφάνισε το Περιστέρι και άφησε πίσω της 29 νεκρούς, είχαν ξεκινήσει τα έργα κάλυψης του Κηφισού από τη λεωφόρο Αθηνών έως τις Τρεις Γέφυρες.

Επιδοτήσεις

Ηταν η κακή αρχή, αφού έγινε χωρίς πρόγραμμα και κυρίως χωρίς πρόβλεψη για τις συνέπειες στις πιο χαμηλές περιοχές. Οι τότε αρμόδιοι είχαν όμως ένα πλεονέκτημα: Είχαν καταφέρει να «παντρέψουν» το οδικό έργο με το αντιπλημμυρικό και έτσι να πετύχουν ένταξή του σε κοινοτικές επιδοτήσεις.

Είναι γνωστό ότι δεν υπάρχουν κοινοτικοί πόροι για έργα κατά των πλημμυρών.

Εκτός από αυτό το «μείον», τα αντιπλημμυρικά έργα έχει αποδειχτεί ότι έχουν και μια άλλη «ιδιοτροπία»: Δεν... φαίνονται, επομένως δεν κατατάσσονται στα έργα βιτρίνας, άρα είναι αντιληπτά από την πολιτική πελατεία μόνον τις δύσκολες ώρες.

Ετσι εξαγγέλλονται, διαφημίζονται, αλλά ξεκινούν μόνον όταν «πνιγεί» μια περιοχή, κατά κανόνα όταν υπάρχουν και ανθρώπινα θύματα. Οταν το θέμα ξεχαστεί, συνήθως σταματούν.

Ο Κηφισός ακολούθησε και αυτόν τον κανόνα. Ως τα τέλη του 1993 ήταν στα... αζήτητα, αφού τότε διανύαμε παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας. Είναι ενδεικτικό ότι την περίοδο 1990-1994 διατέθηκαν για αντιπλημμυρικά μόλις 13 δισ. δρχ. Τα έργα είχαν σταματήσει και ξεκίνησαν πάλι το 1995, οπότε έγινε και ο πρώτος ολοκληρωμένος σχεδιασμός.

Το τμήμα πάνω από τις Τρεις Γέφυρες αποφασίστηκε να διαμορφωθεί σε χώρο πράσινου. Μάλιστα εκδόθηκε και προεδρικό διάταγμα, που προβλέπει τη διαμόρφωση της κοίτης με βάση τις αρχές της οικολογικής ανάπτυξης, την απομάκρυνση των μπάζων και των αυθαιρέτων.

Ο Ποδονίφτης

Τα έργα στον Κηφισό έφεραν στο φως και μια άλλη αδυναμία: Διαπιστώθηκε ότι με το τσιμεντάρισμα δεν μπορεί να δεχθεί όλα τα νερά του Ποδονίφτη. Αυτό έδειξαν οι μεγάλες πλημμύρες του 1994, με 10 νεκρούς, αυτή τη φορά στη Νέα Ιωνία, την Καλογρέζα και τη Νέα Φιλαδέλφεια.


Τα έργα είχαν ξεκινήσει το 1987, αλλά διαπιστώθηκε ότι με την ολοκλήρωσή τους, σε περίπτωση μεγάλης βροχής, θα δημιουργούσαν σοβαρά προβλήματα στη Φιλοθέη και σε γειτονιές της Ν. Ιωνίας. Γι' αυτό ξεκίνησε νέα μελέτη για την ελάφρυνση του Κηφισού!

Τα νερά της Πεντέλης και των Βριλησίων, με βάση τους νέους σχεδιασμούς, δεν θα καταλήγουν σε αυτόν μέσω του ρέματος του Ποδονίφτη, αλλά θα εκτραπούν μέσω σήραγγας ανατολικά, προς το ρέμα της Παναγίτσας και θα διοχετεύονται στη Ραφήνα.

Παράλληλα, ανασύρθηκε ένα παλιότερο σχέδιο που προβλέπει την εκτροπή του Ιλισσού προς τον Κηφισό, από το ύψος του Ιπποδρόμου.

Για μετά το 2004 σχεδιάζεται η μετατόπιση της λεωφόρου Ποσειδώνος, από το ύψος της Συγγρού ώς το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας. Παράλληλα με το νέο αυτοκινητόδρομο, προς την πλευρά των Τζιτζιφιών θα κατασκευαστεί ένα κανάλι, που εκτός από τον Ιλισσό, θα δέχεται και τα νερά της βροχής από το Μοσχάτο, την Καλλιθέα και τη Νέα Σμύρνη, που σήμερα δεν διαθέτουν δίκτυο αντιπλημμυρικής προστασίας.





ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 25/08/2002


Κλειδί για τα αντιπλημμυρικά έργα η Αττική Οδός

Το μεγαλύτερο αντιπλημμυρικό έργο της πρωτεύουσας είναι μία... λεωφόρος: η Αττική Οδός. Ο σημαντικότερος οδικός άξονας της πρωτεύουσας συναντά εννέα από τα μεγαλύτερα ρέματα της Αττικής, καθώς και δεκάδες μικρότερα.



Ωστόσο, η διαμόρφωση των ρεμάτων μαζί με τον αυτοκινητόδρομο εγκυμονούν κινδύνους για νέο Κηφισό, αυτή τη φορά στις ανατολικές περιοχές. Ακριβώς λόγω των έργων, θα προστατευθεί το Λεκανοπέδιο από τις πλημμύρες, αλλά κινδυνεύουν να «πνιγούν» τα Μεσόγεια, όπου θα διοχετευθούν τα νερά και τα αντιπλημμυρικά είναι εντελώς... άγνωστα!

Η Αττική Οδός είναι στην ουσία η μεγάλη τάφρος, που προέβλεπαν οι σχεδιασμοί της δεκαετίας του '70. Οι ειδικοί είχαν μελετήσει ότι με αυτό τον τρόπο θα γινόταν η αναχαίτιση των νερών της βροχής των βορείων περιοχών, που θα διοχετεύονταν στον Σκαραμαγκά.

Το ρέμα της Ραφήνας

Τα δεδομένα ωστόσο έχουν αλλάξει και υπάρχει ανάγκη να οδηγηθεί ένα μέρος των νερών προς τη Ραφήνα, όπου όμως δεν έχει γίνει ούτε καν η μελέτη για τα έργα στο ομώνυμο ρέμα. Επιπλέον, το νέο αεροδρόμιο, που διαθέτει δικό του σύστημα διαχείρισης των ομβρίων, έχει αλλάξει ριζικά τις συνθήκες απορροής σε ολόκληρο τον κάμπο των Μεσογείων.

*Με αφετηρία το Θριάσιο Πεδίο, ο νέος αυτοκινητόδρομος τέμνει διαδοχικά μεγάλα ρέματα, όπως τις Σούρες, το Μικρό Κατερίνι, το ρέμα Ηρώων Πολυτεχνείου και συνεχίζει με το ρέμα Αχαρνών, τον Κηφισό, τις Ευπυρίδες, τα ρέματα Παναγίτσας και Γέρακα, καταλήγοντας στο ρέμα Λεονταρίου, στα Γλυκά Νερά.

*Για την «τιθάσευσή» τους προβλέπεται να διατεθούν συνολικά κονδύλια της τάξης των 260 εκατ. ευρώ (περίπου 90 δισ. δραχμές) για να κατασκευαστούν έργα στις κοίτες ρεμάτων σε μήκος 20 χλμ., ενώ θα γίνουν αγωγοί και δίκτυα απορροής συνολικού μήκους 50 χλμ.

*Η ίδια η Αττική Οδός, όταν θα ολοκληρωθεί στις αρχές του 2004, θα είναι ο πιο ασφαλής δρόμος για τους οδηγούς, αφού έχει προβλεφθεί να μπορεί να δέχεται μεγάλες ποσότητες νερών βροχής, που αντιστοιχούν σε καιρικά φαινόμενα τα οποία εμφανίζονται μια φορά κάθε 50 χρόνια. Ανάλογες παραδοχές μελέτης δεν έχουν γίνει για κανένα άλλο έργο στη χώρα μας, ούτε για τον Κηφισό.

Συμπληρωματικά έργα

Υπάρχει όμως ένα «αλλά». Αυτά ακριβώς τα έργα αν σταματήσουν στην Αττική Οδό τελικά θα πνίξουν -και μάλιστα γρηγορότερα από σήμερα- τις γύρω περιοχές.

*Γι' αυτό ακριβώς χρειάζεται να συμπληρωθούν το συντομότερο με παρεμβάσεις στους βασικούς αποδέκτες των νερών της βροχής, όπως είναι ο Σαρανταπόταμος, το ρέμα Αγίου Ιωάννη, βεβαίως ο Κηφισός, το ρέμα της Ραφήνας και κυρίως ο Ερασίνος κοντά στο Μαρκόπουλο.

Με αυτά τα έργα τα νερά θα καταλήξουν στη θάλασσα και δεν θα κατακλύζουν τις περιοχές κατοικίας, οι οποίες σήμερα που δεν έχει διαταραχθεί η ισορροπία τους είναι σε μεγάλο βαθμό ασφαλείς.



Χ. ΤΖ.



ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 25/08/2002

Η ιστορία επαναλαμβάνεται

Της ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΛΙΝΑΡΔΟΥ

Λένε ότι ο πνιγμένος απ' τα μαλλιά του πιάνεται κι ότι το πάθημα γίνεται μάθημα. Ομως τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας μόνον το πρώτο επαληθεύεται διαρκώς. Το δεύτερο μένει απλώς στα υπ' όψιν. Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις πλημμύρες...






Γιατί, αν ανατρέξει κάποιος στα γεγονότα της τελευταίας δεκαετίας -θα άξιζε και παλαιότερα-, θα νιώσει ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται επίμονα, μπας και καταφέρει να μας ξυπνήσει. Κι όμως, από τον θυμωμένο Ποδονίφτη που πριν από μερικά χρόνια παρέσυρε 10 ανθρώπους, μέχρι τον οργισμένο Κηφισό που χτύπησε δυο φορές μέσα στο καλοκαίρι κι άφησε πίσω του έναν νεκρό, μόλις το 50% των αντιπλημμυρικών έργων στην Αττική βρίσκονται σε εξέλιξη ή έχουν ολοκληρωθεί.

Οσο δε περνούν τα χρόνια, εξαιτίας της μεγάλης οικιστικής ανάπτυξης αλλάζουν οι συνθήκες αντιμετώπισης μιας πλημμύρας. Οπως ανέφερε η υπουργός, Β. Παπανδρέου, σε αντίθεση με την προηγούμενη 30ετία που καλούμασταν να αντιμετωπίσουμε μόνο το 20% των βρόχινων νερών, σήμερα το ποσοστό έχει ανέβει στο 80%.

Αυτοί γλίτωσαν

Πλέον, ο Ποδονίφτης δεν πνίγει, η Λίμνη των Ανω Λιοσίων «συνήλθε» και η Γλυφάδα και η Βούλα κατάφεραν να περιορίσουν τους «λουόμενούς» τους επί της παραλίας και μόνον. Το ίδιο και με τον Μαραθώνα. Οι κάτοικοι αυτών των περιοχών παρακολουθούν τους ομοιοπαθείς από τηλεοράσεως και «θυμούνται» τα χάλια τους, χωρίς φυσικά να τα αναπολούν.

Σίγουρα, πάντως, δεν φταίνε οι επιστήμονες στους οποίους καταλογίζεται κατά καιρούς η μη ακριβής πρόγνωση για ακραία και μη καιρικά φαινόμενα. Τουλάχιστον αυτό μας έχει διδάξει το παρελθόν. Οπως και με τους σεισμούς.

Κάθε φορά που ξεσπά ο Εγκέλαδος, ανασύρουμε τα σχέδια της αντισεισμικής πολιτικής. Ετσι και με τις πλημμύρες και τα περίφημα αντιπλημμυρικά έργα. Ωστόσο, κάτι φαίνεται ότι γίνεται. Για του λόγου το αληθές:

*Το άλλοτε «τρίγωνο των Βερμούδων» των νοτίων προαστίων «Γλυφάδα-Βάρη-Βουλιαγμένη», που όταν έβρεχε χρειαζόσουν βάρκα, έπαψε πλέον να τρομάζει κατοίκους και περαστικούς.

«Εχει γίνει ένα μεγάλο αντιπλημμυρικό έργο που ξεκινάει από τη Βουλιαγμένης και καταλήγει στην παραλία», μας λέει ο αντιδήμαρχος Σπύρος Βαβακερός, επικεντρώνοντας επίσης και σε ένα ακόμη έργο που έχει ολοκληρωθεί, τον αγωγό ομβρίων υδάτων στο Παλιό Δημαρχείο. Σε ό,τι αφορά τις εργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη στην Α. Παπανδρέου μέχρι την Κ. Αθανάτου που καταλήγει στο βουνό, αναμένεται να ολοκληρωθεί σε λίγους μήνες και, όπως μας διαβεβαίωσε, «μόλις τελειώσει και αυτό, η περιοχή θα είναι τελείως στεγνή».

Μπαζώθηκαν

Πρέπει να σημειώσουμε, πάντως, ότι τα ρέματα που μέχρι προ τινος προκαλούσουν τη ζημιά στη συγκεκριμένη περιοχή, «προκλήθηκαν» για να το κάνουν.

Σύμφωνα με παλαιότερο πόρισμα της Κτηματικής Υπηρεσίας της νομαρχίας Πειραιά, τα περισσότερα είχαν μπαζωθεί.

*Ανάλογη «κακοποίηση» είχαν υποστεί και τα ρέματα του Μαραθώνα, που επίσης για αρκετές δεκαετίες εκδικούνταν τον κρατικό μηχανισμό και τους εκεί κατοίκους.

Σήμερα «ολοκληρώνεται ένα μεγάλο αντιπλημμυρικό έργο στο ρέμα Βρανά που έχει ανακουφίσει ιδιαίτερα την περιοχή», επισημαίνει ο αντιδήμαρχος Μαραθώνα, Βασίλης Κάκαρης. Για την ιστορία -και μόνον- το συγκεκριμένο ρέμα είχε δεχθεί αρκετά μπαζώματα, ενώ τμήμα του έλους, μέσω του οποίου κατέληγε στη θάλασσα, οικοπεδοποιήθηκε.

*Αντιπλημμυρικά έργα βρίσκονται σε εξέλιξη και στην περιοχή της Νέας Ιωνίας όπου ο Ποδονίφτης έχει γράψει ιστορία με τις μεγάλες πλημμύρες του 1994 που άφησαν πίσω τους 9 νεκρούς.

«Εχουμε ρίξει μεγάλο βάρος στο δίκτυο αγωγών ομβρίων υδάτων», μας λέει ο αντιδήμαρχος Νίκος Αγγελής και συμπληρώνει:

«Εχουν γίνει έργα στη Δ. Σολωμού -παράλληλος δρόμος των γραμμών του ΗΣΑΠ-, στην περιοχή της Νεάπολης, της Καλογρέζας. Βρίσκονται σε εξέλιξη τα έργα στην Ε. Βενιζέλου, στην Π. Μελά και στην Ειρήνη».

*Στην άλλη πλευρά της Αττικής, ο Σαρανταπόταμος «παραφυλάει».

Μαντρότοιχος

Με τις δυνατές βροχές του Ιανουαρίου του '96, οι οδηγοί στο τμήμα της εθνικής οδού Αθηνών-Κορίνθου μπροστά από τη Χαλυβουργική χρειάζονταν λέμβους για να προχωρήσουν. Αιτία, ένας μαντρότοιχος που εμπόδιζε το νερό να καταλήξει στη θάλασσα. Τον Δεκέμβριο του 2001 δημοπρατήθηκε το αντιπλημμυρικό έργο για την ευρύτερη περιοχή του Θριασίου Πεδίου, το οποίο και αναμένεται να ξεκινήσει μέχρι το τέλος του χρόνου.

*Μια ακόμη «συνήθης ύποπτη» περιοχή και τα Ανω Λιόσια, που επλήγησαν ιδιαίτερα την ίδια περίοδο.

Λίγο καιρό μετά ξεκίνησαν και εκεί αντιπλημμυρικά έργα, και συγκεκριμένα στο Τρίγωνο Μεγαρίτη και την περιοχή της Ανω Λίμνης. Αναμένεται και η ολοκλήρωση του μεγάλου έργου στο ρέμα των Ευπυρίδων, που αποτελεί άλλωστε και το μεγάλο «αγκάθι».

Παρά το διπλό «χτύπημα» του καλοκαιριού στον Κηφισό, η «Ολυμπιακή» πρωτεύουσα οχυρώνεται, αργά αλλά σταθερά. Θα μπορούσε, όμως, να έχει προλάβει.

«Σε τούτη τη χώρα, όπου ο άνθρωπος ελάχιστα αντιτίθεται στη δουλειά που κάνει η φύση, οι χείμαρροι είναι δρόμοι βασιλικοί, τα ρυάκια δρόμοι επαρχιακοί και τα χαντάκια κοινοτικοί...», είχε πει ένας γάλλος φιλέλληνας που είχε επισκεφθεί τη χώρα μας, περίπου έναν αιώνα πριν, ο Εντμόντ Αμπού. Μπας και είχε δίκιο;





ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 25/08/2002