TO ΣKANΔAΛO THΣ BIOMHXANIKHΣ PYΠANΣHΣ AΣΩΠOΣ - Nα μπουν στην δράση τα συνδικάτα

TO ΣKANΔAΛO THΣ BIOMHXANIKHΣ PYΠANΣHΣ

AΣΩΠOΣ - Nα μπουν στην δράση τα συνδικάτα


Τον Αύγουστο του 2006 η κυβέρνηση του Καραμανλή υπέγραψε μια προκλητική απόφαση: την δημιουργία μια νέας βιομηχανικής περιοχής (ΒΙ.ΠΕ) στην Τανάγρα. Όχι, το πρόβλημα δεν είναι τα ίδια τα 300 περίπου εργοστάσια που θα εγκατασταθούν στην περιοχή. Το πρόβλημα είναι τα βιομηχανικά τους λύματα: η νέα ΒΙ.ΠΕ δεν θα διαθέτει κάποιο νέο σύστημα απορροής: αγωγός παροχέτευσης των βιομηχανικών της λυμάτων θα είναι ο απλά ο παρακείμενος ποταμός – ο Ασωπός.

Η μετατροπή του Ασωπού από «ποταμό» σε «αγωγό παροχέτευσης επεξεργασμένων λυμάτων εργοστασίων» δεν είναι καινούργια. Εγινε το 1969, με διάταγμα της Χούντας. Αλλά αυτό ούτε για μια στιγμή δεν πτόησε τον Καραμανλή, τον Σουφλιά και τους «συναρμόδιους» υπουργούς. Ούτε η ανεπανόρθωτη μόλυνση του υπεδάφους και του υδροφόρου ορίζοντα τους πτόησε. Ούτε η δηλητηρίαση του πόσιμου νερού με τρομαχτικές συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου και άλλων καρκινογόνων βιομηχανικών αποβλήτων. Ούτε η πέρα από κάθε επιτρεπτό όριο μόλυνση του Ευβοϊκού –της θάλασσας όπου εκβάλει ο Ασωπός. Ούτε οι θάνατοι από καρκίνο στα Οινόφυτα και τις γύρω περιοχές. Ούτε οι διαμαρτυρίες των κατοίκων. Ούτε οι κινητοποιήσεις. Το μόνο που έχει προτεραιότητα είναι η «ανάπτυξη». Τα συμφέροντα των βιομηχάνων üuber alles (πάνω από όλα).

Στα Οινόφυτα, το Δήλεσι και σε όλες τις γύρω περιοχές το νερό δεν είναι απλά και μόνο μη πόσιμο. Είναι ακατάλληλο για οποιαδήποτε χρήση. Το εξασθενές χρώμιο είναι καρκινογόνο. Ακόμα χειρότερα είναι «βιοσυσσωρεύσιμο». Ο οργανισμός μας δεν έχει κανέναν μηχανισμό για τα το αποβάλλει. Κάθε ποσότητα που προσλαμβάνουμε αθροίζεται στις προηγούμενες. Ασφαλές όριο, στην ουσία, δεν υπάρχει. Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει θεσπίσει σαν όριο το 0.01 ppm –ένα γραμμάριο εξασθενές χρωμίου ανά εκατό τόνους νερού! Στον Ασωπό, οι μετρήσεις που έγιναν την περίοδο 1995-2000 έδειξαν συγκεντρώσεις μέχρι και 4000 ppm, τετρακόσια κιλά ανά εκατό τόνους νερού – 400.000 φορές δηλαδή πάνω από τα ευρωπαϊκά όρια ασφαλείας!

Και δεν είναι μόνο το εξασθενές χρώμιο. Τα «επεξεργασμένα» λύματα που παροχετεύει ο Ασωπός στον Ευβοϊκό περιέχουν σε μεγάλες συγκεντρώσεις δεκάδες επικίνδυνες ουσίες: χλώριο, νιτρικά ιόντα, κάδμιο, μόλυβδο και μια ολόκληρη ακόμα σειρά από άλλα βαρέα μέταλλα. Εκατοντάδες εργοστάσια –χημικές βιομηχανίες, γαλβανιστήρια, βυρσοδεψεία, επιμεταλλωτήρια, βαφεία- αδειάζουν καθημερινά εκατοντάδες τόνους αποβλήτων στον Ασωπό και τους παραποτάμους τους.

Οι πηγές του Ασωπού κατεβάζουν κατά μέσο όρο περίπου 100 κυβικά μέτρα νερό την ώρα. Στα Οινόφυτα η ροή πολλαπλασιάζεται, λόγο των εργοστασίων, φθάνοντας τα 1800 κυβικά μέτρα την ώρα. Με άλλα λόγια το καθαρό νερό αποτελεί στο σημείο αυτό πια μόνο το 5.5% της ροής του ποταμού. Το υπόλοιπο 94.5% είναι βιομηχανικά λύματα. Το νερό είναι σκούρο. Σε κάποια σημεία κοχλάζει. Σε κάποια άλλα σχηματίζει μια γλοιώδη κρούστα. Η βρώμα είναι ανυπόφορη.



Από αυτά τα 1.800 κυβικά μέτρα τα 500 καταλήγουν τελικά στην θάλασσα στο Χαλκούτσι και τον Ωρωπό μολύνοντας όχι μόνο τις παραλίες αλλά και ολόκληρο τον νότιο Ευβοϊκό. Στις εκβολές συσσωρεύονται τόνοι βιομηχανικής λάσπης –που η νομαρχία απομακρύνει κάθε χρόνο με εκσκαφείς. Το περσινό καλοκαίρι ένας από τους χειριστές των εκσκαφέων έπαθε ασφυξία και λιποθύμησε πάνω στο τιμόνι από την δυσοσμία.



Τα υπόλοιπα 1300 κυβικά μέτρα την ώρα καταλήγουν στο υπέδαφος και από εκεί στα φυτά, το νερό και τα τρόφιμα.



Μέτρα

Μόλις έπεσε η Χούντα οι κάτοικοι της περιοχής ξεσηκώθηκαν απαιτώντας να καταργηθεί η προκλητική απόφαση του 1969. «Μελετάται η μετατροπή του Ασωπού εις αγωγό μεταφοράς των δηλητηριωδών αποβλήτων των εργοστασίων» έγραφε το 1974 η «Φωνή του Ωρωπού». Οι διαμαρτυρίες των κατοίκων, οι προσφυγές στην δικαιοσύνη, οι κινητοποιήσεις συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Το μόνο που εισέπραξαν, όμως, από τις κυβερνήσεις ήταν η κοροϊδία –καλυμμένη πίσω από τον μανδύα των επιτροπών, των μελετών, των νέων αυστηρότερων ορίων για τις βιομηχανίες, των «ποινικών κυρώσεων» για τους παραβάτες και των έκτακτων μέτρων. Όλα, ανεξαιρέτως, έμειναν στα χαρτιά: η βιομηχανία χρειάζεται ένα φτηνό σύστημα απορροής των αποβλήτων της για να είναι «ανταγωνιστική» και το πιο φτηνό είναι να τα αδειάζει στον Ασωπό και από εκεί στο υπέδαφος και την θάλασσα. Και καμιά κυβέρνηση δεν θέλει να της στερήσει αυτό το φυσικό «ανταγωνιστικό πλεονέκτημα».



Το διάταγμα της Χούντας του 1969 όριζε ένα τμήμα μόνο του Ασωπού –από τις πηγές του μέχρι τον Αγιο Θωμά- σαν «αποδέκτη βιομηχανικών αποβλήτων». Το 1979 ο χαρακτηρισμός επεκτάθηκε στο σύνολο του ποταμού –με απόφαση αυτή τη φορά της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας. Το διάταγμα του 1979 καθόρισε για πρώτη φορά και ανώτατα όρια για την συγκέντρωση του χρωμίου –στα 2.2 ppm, 2200 φορές πάνω από τα σημερινά αποδεκτά ευρωπαϊκά όρια. Ολες οι επιχειρήσεις που έχυναν τα απόβλητά τους στον Ασωπό, πρακτικά, νομιμοποιήθηκαν.



Υστερα ήρθε η «Αλλαγή» –αλλά τίποτα σχεδόν δεν άλλαξε. Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ δεν κατάργησαν ούτε την απόφαση του 1979 ούτε το διάταγμα του 1969. Ο Ασωπός παρέμεινε «αγωγός παροχέτευσης βιομηχανικών λυμάτων». Το μόνο που άλλαξε ήταν οι υποσχέσεις.



Το 1988 μια «κοινή υπουργική απόφαση» έθεσε σαν όρο την σύνταξη «περιβαλλοντολογικής μελέτης» για την παροχή άδειας λειτουργίας στις νέες επιχειρήσεις. Οι παλιές, όμως, εξαιρέθηκαν. Το χειρότερο, όμως, δεν ήταν αυτό: στην πράξη κανένας μηχανισμός ελέγχου των επιχειρήσεων δεν προβλέφθηκε. Το μόνο που έγινε ήταν να προστεθεί μια ακόμα γραφειοκρατική μελέτη στα απαραίτητα χαρτιά που θα χρειαζόταν ένας βιομήχανος για να ανοίξει ένα νέο εργοστάσιο. Φυσικά κανένας δεν μπήκε στον κόπο –και στα έξοδα- να εφαρμόσει οποιονδήποτε μηχανισμό «επεξεργασίας». Και ο Ασωπός συνέχισε να καταστρέφεται.



Το 1996, ύστερα από διαμαρτυρίες των κατοίκων, η κυβέρνηση ανέθεσε στο Πολυτεχνείο την σύνταξη μελέτης για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Η μελέτη παραδόθηκε στο ΥΠΕΧΩΔΕ ένα χρόνο αργότερα –πλήρης, έτοιμη να εφαρμοστεί. Αντί για αυτό μπήκε στο αρχείο.



Το 2001 το υπουργείο Περιβάλλοντος αποφάσισε, για μια ακόμα φορά, να αντιμετωπίσει «ριζικά» το πρόβλημα. Τα όρια για το χρώμιο κατέβηκαν ξαφνικά στο 0.005 ppm –στο μισό του ευρωπαϊκού ορίου ασφαλείας. Για την παροχέτευση λυμάτων σε ποταμούς θα χρειαζόταν από εδώ και πέρα όχι μόνο ειδική μελέτη αλλά και ειδική άδεια. Οι εξαιρέσεις των παλιών βιομηχανιών καταργήθηκαν. Η απόφαση όριζε και ένα όριο –μέχρι τις 25 Δεκέμβρη του 2003- για να υλοποιηθούν όλα αυτά.



Το 2003 πέρασε χωρίς να γίνει τίποτα φυσικά. Και το ίδιο και το 2004 και το 2005. Ο Ασωπός εξακολουθεί να είναι βιομηχανική χαβούζα. Οι επιχειρήσεις συνεχίζουν, ανενόχλητες, να αδειάζουν τα κάθε λογής απόνερά τους στα ποτάμια. Το νερό στα Οινόφυτα εξακολουθεί να είναι δηλητήριο.



Οι κάτοικοι της περιοχής έχουν ξεσηκωθεί. Δήμαρχοι, επιτροπές κατοίκων, πολιτιστικοί σύλλογοι στέλνουν επιστολές διαμαρτυρίας, γράφουν άρθρα στις τοπικές εφημερίδες, καταθέτουν αγωγές και οργανώνουν συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. Η πίεση αυτή –σε συνδυασμό με τα αποκαλυπτικά ρεπορτάζ της τηλεόρασης και των εφημερίδων- ανάγκασαν τον Σουφλιά να ανακοινώσει πριν από μερικές μέρες ένα ακόμα πρόγραμμα «έκτακτης δράσης» για την «απορρύπανση του Ασωπού».



«Από σήμερα.. συνεργεία του ΥΠΕΧΩΔΕ ξεκινούν εντατικές εργασίες καθαρισμού του ποταμού με παράλληλη ταυτοποίηση των αγωγών που εκβάλλουν σε αυτόν και σφράγιση όσων εξ’ αυτών διαπιστωθεί ότι είναι παράνομοι».



Σωστά διαβάσατε: όσοι είναι παράνομοι! Η κυβέρνηση του Καραμανλή, ακόμα και τώρα που οι συγκεντρώσεις χρωμίου είναι 400.000 φορές πάνω από τα όρια και οι θάνατοι από καρκίνο στα Οινόφυτα κάνουν θραύση δεν σκέφτεται ούτε να ακυρώσει την απόφαση για την ΒΙ.ΠΕ Τανάγρας, ούτε το διάταγμα του 1979, ούτε το διάταγμα της Χούντας. Σύμφωνα με τον Σουφλιά το πρόβλημα οφείλεται σε «μεμονωμένους» ασυνείδητους και παράνομους επιχειρηματίες που παροχετεύουν τα επικίνδυνα απόβλητά τους ανεπεξέργαστα στον Ασωπό. Το πρόβλημα είναι οι «μυστικοί» αγωγοί και όχι η μετατροπή του Ασωπού σε «αγωγό λυμάτων».



Για να δείξει την αποφασιστικότητά της η κυβέρνηση συνέλαβε, ύστερα από έλεγχο, πριν από μερικές μέρες έξι υπεύθυνους επιχειρήσεων και τους έστειλε στην δικαιοσύνη. Το δικαστήριο, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο της Θήβας, τους καταδίκασε για “σοβαρή επιβάρυνση του περιβάλλοντος”. Η ποινή: πρόστιμο από 3 ως 5 χιλιάδες ευρώ! Το μήνυμα ήταν σαφές: συνεχίζεται να μολύνεται ανενόχλητοι. Το συμφέρον των βιομηχάνων είναι και συμφέρον του Εθνους. Εμπρός για την ανταγωνιστικότητα, το κέρδος και την ανάπτυξη. Οσο για το περιβάλλον, την υγεία και τις ζωές των ανθρώπων: παράπλευρες απώλειες…



Λύση

Στα Οινόφυτα, στο Δήλεσι, στην Θήβα η μόλυνση του περιβάλλοντος δεν είναι πια μια αφηρημένη απειλή από το μέλλον. Είναι καθημερινότητα. Πρέπει να τους σταματήσουμε –εδώ και τώρα. Οι υποσχέσεις του Σουφλιά και της κυβέρνησης δεν αξίζουν ούτε το χαρτί πάνω στο οποίο έχουν γραφτεί. Μόνο αν τους αναγκάσουμε θα προχωρήσουν πραγματικά στην λήψη αποτελεσματικών μέτρων.



Οι κάτοικοι της περιοχής είναι στο πόδι. Ο αγώνας τους είναι σημαντικός και ηρωϊκός. Μόνοι τους, όμως, δεν μπορούν να νικήσουν. Ευτυχώς, όμως, δεν είναι μόνοι τους: τα Οινόφυτα είναι η καρδιά της βιομηχανίας της Ελλάδας. Σύμφωνα με τα στοιχεία των εφημερίδων λειτουργούν σήμερα πάνω από 1000 εργοστάσια στην περιοχή. Οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις αυτές αντιμετωπίζουν τις ίδιες απειλές από το περιβάλλον –το ακατάλληλο νερό, τις μολυσμένες παραλίες, τα επικίνδυνα τρόφιμα- είτε μένουν είτε δεν μένουν στην περιοχή αυτή.



Οι εργαζόμενοι στις βιομηχανίες αυτές έχουν τρομαχτική δύναμη: ακόμα και μια μεμονωμένη 24ωρη απεργία «στοιχίζει» στους βιομήχανος και την «εθνική τους οικονομία» πολύ-πολύ περισσότερα από το πιο ακριβό σύστημα απορρύπανσης.



Οι επιτροπές των κατοίκων άνοιξαν το ζήτημα. Τώρα χρειάζεται να ριχτούν στον αγώνα τα σωματεία των εργαζομένων, οι Oμοσπονδίες, τα Eργατικά Kέντρα. Ολοι μαζί, ενωμένοι, μπορούμε να νικήσουμε.



Σωτήρης Kοντογιάννης

ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
ΤΕΥΧΟΣ 787