Ισχυρή η απειλή των ρεμάτων

Ισχυρή η απειλή των ρεμάτων Πεπαλαιωμένος ο αντιπλημμυρικός σχεδιασμός της Αθήνας μετά τις ραγδαίες κλιματικές αλλαγές
Της Λινας Γιανναρου
Η ξηρασία καταστρέφει τις καλλιέργειες, η βροχή πλημμυρίζει τις πόλεις -για τη χώρα μας τα καιρικά φαινόμενα είναι μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα (στην κυριολεξία). Μετά σχεδόν τρίμηνη ανομβρία, το Σαββατοκύριακο ήταν βροχερό. Πενήντα χιλιοστά μετρήθηκαν σε σταθμό του Διονύσου (περίπου όσα πέφτουν κατά μέσο όρο ολόκληρο τον μήνα). Κατά πόσο όμως εμπλουτίστηκε ο υδροφόρος ορίζοντας της Αττικής είναι ένα άλλο ζήτημα. Η (τουλάχιστον) απερίσκεπτη πρακτική της αντικατάστασης του χώματος με τσιμέντο, της εξαφάνισης με τη μέθοδο της... καύσης των περιαστικών δασών και του μπαζώματος των ρεμάτων, αφαίρεσε τη δυνατότητα απορρόφησης του νερού, δημιουργώντας για άλλη μια φορά τα γνωστά προβλήματα στους δρόμους κι επαναφέροντας στο προσκήνιο το ζήτημα της ελλιπούς αντιπλημμυρικής θωράκισης της πρωτεύουσας.
Δεδομένης της παρατηρούμενης αστάθειας του κλίματος και τις κλιμακούμενης έντασης των καιρικών φαινομένων, δεν είναι δυνατόν για μια πόλη να αποφύγει εντελώς τα πλημμυρικά φαινόμενα. «Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να προσπαθούμε, με τις κατάλληλες παρεμβάσεις, να μειώσουμε την πιθανότητα πλημμυρών», τονίζει στην «Κ» ο καθηγητής του ΕΜΠ, διευθυντής του Εργαστηρίου Εγγειοβελτιωτικών Εργων και Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων κ. Γ. Τσακίρης. Σύμφωνα με τον ίδιο, στην Ελλάδα μάλλον συμβαίνει το αντίθετο. «Με την επέλαση της πόλης εις βάρος της αγροτικής γης, έχουμε δημιουργήσει τεράστιες, αδιαπέραστες για το νερό εκτάσεις. Ετσι, για το ίδιο ύψος βροχής, απορρέουν μεγαλύτεροι όγκοι νερού. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν μια δασική έκταση γίνει... πάρκινγκ, καλυφθεί δηλαδή με τσιμέντο, ο όγκος απορροής 15πλασιάζεται». Τα πιο πολλά ρέματα του Λεκανοπεδίου είναι κλειστά, ενώ τα ανοιχτά ρέματα, σύμφωνα με μελέτη του Εργαστηρίου Εγγειοβελτιωτικών Εργων και Διαχείρισης Υδατικών Πόρων του ΕΜΠ, έχουν μειωθεί από 1.280 χλμ. το 1945 σε 434 χλμ. σήμερα (μείωση κατά 66,4%). «Η κατάσταση είναι τραγική. Εκτός από τα ρέματα που έχουν μπαζωθεί, δημιουργώντας πλημμύρες, επικίνδυνα είναι και τα περισσότερα από τα ανοιχτά ρέματα ιδιαίτερα της Αν. Αττικής (σ.σ. διαθέτει το 70% των ρεμάτων του νομού)», επισημαίνει ο κ. Τσακίρης. «Εχουν υποστεί τόσες παρεμβάσεις που δεν μπορούν να επιτελέσουν το έργο τους. Στο ρέμα της Ραφήνας π.χ. ποτέ δεν έγινε προσπάθεια διευθέτησής του, ώστε να δέχεται τα νερά από την Πεντέλη. Σε ορισμένα σημεία, μάλιστα, δεν έχει καν διατομή, διαχέεται στα χωράφια! Στον τομέα των ρεμάτων, έχουμε να κάνουμε με κανονικό τραγέλαφο».
Ενδεικτική των πιέσεων για δόμηση στις παραρεμάτιες περιοχές είναι ότι (σύμφωνα με άλλη έρευνα του ΕΜΠ) σε δύο από τις μεγαλύτερες σε έκταση λεκάνες απορροής της Αν. Αττικής, του ρέματος Ραφήνας και του ρέματος Ραπεντώσας, η δασική βλάστηση μειώθηκε από το 40% και 60% το ’95, στο 4% και 10%, αντίστοιχα σήμερα. Δεδομένων όλων αυτών, θα περίμενε κανείς ότι τουλάχιστον τα έργα της αντιπλημμυρικής προστασίας θα εκτελούνταν βάσει των τελευταίων επιστημονικών δεδομένων για τις κλιματικές συνθήκες. Κι όμως, ακόμα και πρόσφατα αντιπλημμυρικά έργα σχεδιάστηκαν με «περίοδο επαναφοράς 20ετίας», δηλαδή έτσι ώστε να «αντέχουν» καιρικά φαινόμενα που εμφανίζονται μία φορά στα 20 χρόνια. «Ο σχεδιασμός αυτός δεν επαρκεί. Τα νέα έργα πρέπει να σχεδιάζονται με περίοδο επαναφοράς 50ετίας, καθώς δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ζούμε σε μια εποχή αστάθειας του κλίματος. Δυστυχώς, πολύ συχνά δεν τηρείται αυτό», υπογραμμίζει ο κ. Τσακίρης. «Οι υπεύθυνοι διαμαρτύρονται για το υψηλό κόστος των έργων που απαιτούνται στα ρέματα. Θα μπορούσαν όμως να ιεραρχήσουν τις εργασίες βάσει της επικινδυνότητας του κάθε ρέματος». Εξαιτίας των παραπάνω, πολλές περιοχές της Αττικής θεωρούνται από τους ειδικούς «ευάλωτες» σε πλημμύρες. Το ΤΕΕ έχει χαρακτηρίσει περιοχές «αυξημένου κινδύνου» τη Νίκαια, το Μοσχάτο, την Ηλιούπολη, του Ρέντη, το Χαλάνδρι, την Αγία Παρασκευή, τη Γλυφάδα, το Νέο Φάληρο, το Παλαιό Φάληρο (στο ρέμα Πικροδάφνης), τον Αγιο Δημήτριο, τη Δάφνη, τον Αλιμο, τον Μαραθώνα, τη Νέα Μάκρη, τη Ραφήνα, την Παλλήνη, το Μαρκόπουλο κ.ά.
Εισαγγελική έρευνα για τον Κηφισό μετά δημοσίευμα της «Κ»
Προκαταρκτική έρευνα για τη συνεχιζόμενη υποβάθμιση του Κηφισού, τη ρύπανση και τις δεκάδες αυθαιρεσίες που συντελούνται σε βάρος του φυσικού τοπίου, διέταξε ο εισαγγελέας Πρωτοδικών Αθηνών κ. Π. Πούλιος, με αφορμή το προχθεσινό δημοσίευμα της «Κ». Η Εισαγγελία Αθηνών ερευνά και άλλες, σχετικές με τον Κηφισό υποθέσεις, ανάμεσα στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και μια σοβαρή καταγγελία περιβαλλοντικών οργανώσεων, σύμφωνα με την οποία γίνεται παράνομη απόρριψη μη επεξεργασμένων βιομηχανικών, ακόμη και τοξικών αποβλήτων στη μονάδα Βιολογικού Καθαρισμού της Μεταμόρφωσης. Τα τελευταία χρόνια ο «Φορέας Διαχείρισης και Ανάπλασης Κηφισού» έχει καταγράψει περισσότερες από 500 περιπτώσεις που αφορούν παράνομες βιοτεχνικές ή βιομηχανικές εγκαταστάσεις, απόρριψη αποβλήτων, κτίσματα και μπαζώματα παραχειμάρρων σ’ όλο το μήκος της προστατευόμενης περιοχής, ωστόσο, επί της ουσίας ελάχιστα έγιναν για την τιμωρία των υπευθύνων και την προστασία του περιβάλλοντος. Αντιθέτως, ο Κηφισός εξακολουθεί να κακοποιείται βάναυσα και χιλιάδες Αθηναίοι που κατοικούν πέριξ αυτού, κλείνουν κυριολεκτικά τη μύτη τους από τη δυσοσμία.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_348758_13/02/2007_215791