«Η Αθήνα μπορεί να πάρει πίσω τον Κηφισό»

Ο Βασίλης Ζώτος δουλεύει εθελοντικά πάνω στο σχέδιο με τη βοήθεια μιας επιστημονικής ομάδας αποφοίτων βρετανικών πανεπιστημίων. Ο Ελληνας αρχιτέκτων - πολεοδόμος δηλώνει ότι το ποτάμι μπορεί να γίνει η υδάτινη λεωφόρος της πρωτεύουσας

Η διδακτορική διατριβή του αποτέλεσε τον θεμέλιο λίθο για την ανάπλαση του Τάμεση τη δεκαετία του '60. Ο βρετανικός Τύπος έγραφε διθυράμβους για τον Ελληνα που επρόκειτο να αναμορφώσει το λονδρέζικο ποτάμι. «Χρειάστηκε ένας Ελληνας για να μας δείξει τι θα πρέπει να κάνουμε με τον Τάμεση», ήταν ο τίτλος του «Γκάρντιαν».
Ο αρχιτέκτων - πολεοδόμος Βασίλης Ζώτος, πάνω στη μελέτη του οποίου στηρίχτηκε μεγάλο μέρος της πρωτοβουλίας των Βρετανών για τον καθαρισμό και την ανάπλαση του Τάμεση, σήμερα συντονίζει μια προσπάθεια για την περιβαλλοντική ανάπλαση του Κηφισού. Δουλεύει εθελοντικά πάνω σε αυτό το σχέδιο, με μια επιστημονική ομάδα μελών του «συνδέσμου αποφοίτων βρετανικών πανεπιστημίων» - BGS. Για τον Βασίλη Ζώτο η πρόκληση για την ανάπλαση του Κηφισού ήρθε ως μια φυσική συνέχεια μίας καριέρας όπου η ανάπλαση αστικών ποταμών έχει αφήσει ένα δυνατό σημάδι στην επαγγελματική του πορεία. Η αρχή έγινε στα μέσα της δεκαετίας του 1960 με τη διδακτορική του διατριβή, η οποία και βραβεύτηκε. Οι ενδιάμεσοι σταθμοί πολλοί. Τώρα πια, μεταξύ άλλων, τον απασχολεί ο Κηφισός.
«Αν η ανάπλαση του Κηφισού γίνει πραγματικότητα, τότε η Αθήνα θα έχει κερδίσει πίσω το ποτάμι της. Θα έχει αποκτήσει ένα επίμηκες πάρκο 25 χλμ., έναν διάδρομο κλιματισμού που θα βελτιώσει το μικροκλίμα της και παράλληλα έναν πόλο τουρισμού που θα τονώσει την αξία γης των ζωνών που διασχίζει. Αξίζει να δούμε τι έχει γίνει σε παρόμοιες περιοχές διεθνώς».

Ο αρχιτέκτων - πολεοδόμος Βασίλης Ζώτος

«Μερικές από τις πόλεις που έχουν υλοποιήσει μεγάλες και επιτυχημένες προσπάθειες για την ανάπλαση των αστικών «υδάτινων δρόμων» τους και τους έχουν μετατρέψει από σκουπιδότοπους και κυκλοφοριακές αρτηρίες σε πόλους έλξης και αστικής υπερηφάνειας, είναι οι: Μάντσεστερ, Μπέρμιγχαμ, Πράγα, Βερολίνο, Σεούλ.
Σκοπός μας είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού και η δημιουργία ενός στρατηγικού πλαισίου για την αποκατάσταση του ποταμού και την ανάπλαση των παραποτάμιων περιοχών. Η πρόταση αποτελείται από δύο μέρη. Αρχικά έγινε μια περιβαλλοντική ανάλυση όλου του Κηφισού, όπου εξετάζονται περιοχές καθ' όλο το μήκος του ποταμού και εντοπίζονται ζώνες με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και μοναδικά προβλήματα», λέει στο «Εθνος» ο κ. Ζώτος και εξηγεί τους βασικούς άξονες της μελέτης του.

Τα οφέλη για το Λεκανοπέδιο
Δέκα λόγοι για να προχωρήσει η ανάπλαση του ποταμού
Κατά τον κ. Ζώτο, για να γίνει ο Κηφισός ένα επίμηκες μητροπολιτικό πάρκο και συγχρόνως να αποτελέσει έναν διάδρομο κλιματισμού για την Αθήνα, πρέπει να μπουν οι βάσεις για:

• Δημιουργία παραποτάμιου υπερτοπικού πεζόδρομου και ποδηλατόδρομου σε όλο το μήκος του Κηφισού και σύνδεση με τον προτεινόμενο παραλιακό ποδηλατόδρομο Ν. Φαλήρου - Βάρκιζας.
• Δημιουργία παραποτάμιου μονοπατιού καθ' όλο το μήκος του Κηφισού
• Βελτίωση πρόσβασης ποταμού
• Βιώσιμη ανάπτυξη και βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των παραποτάμιων περιοχών
• Σύνδεση με το κατοικημένο περιβάλλον και ένταξη στον αστικό ιστό (διάβαση πεζών, γέφυρες, ράμπες)
• Δημιουργία πόλων πρασίνου υπαίθριας αναψυχής
• Εναλλακτικές αθλητικές και πολιτιστικές λειτουργίες
• Φωτισμός με τη χρήση εναλλακτικής ενέργειας
• Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση κατοίκων και φορέων της περιοχής μέσω εκδηλώσεων για θέματα περιβαλλοντολογικά και οικολογικά
• Μείωση ηχορύπανσης από παρακείμενες οδούς (ιδιαίτερα εθνική οδός)
• Πυκνή φύτευση.

Οι τρεις ζώνες
Το ποτάμι συνδετικός κρίκος και όχι σύνορο περιοχών
Ο Ελληνας πολεοδόμος μιλάει στο «Εθνος» για το σχέδιό του και εξηγεί πώς φαντάζεται την ανάπλαση του Κηφισού.

Σε πρώτη φάση, προτείνεται να γίνει ο ποταμός μια πλατφόρμα για δραστηριότητες ώστε να ενώνει, αντί να χωρίζει, τις εκατέρωθεν περιοχές. Θα μπορούσαν να δημιουργηθούν: υπαίθρια αγορά, υπαίθρια γλυπτοθήκη και εκθεσιακοί χώροι...

Α' περιοχή: εντός της υφιστάμενης ζώνης προστασίας του ποταμού. Από την Πάρνηθα έως την Αττική οδό. Στόχος μας σε αυτό το κομμάτι, το οποίο είναι ένας φυσικός δρυμός, είναι να διατηρηθεί και να βελτιωθεί το φυσικό τοπίο. Η περιοχή αυτή παρ' όλα τα γνωστά προβλήματα δεν έχει μεγάλες καταστροφές. Μπορούν να γίνουν ήπιες παρεμβάσεις και φύτευση δέντρων. Εμπλουτισμός της πανίδας και της χλωρίδας, η βελτίωση και η αύξηση των δυνατοτήτων πρόσβασης.
Β' περιοχή: περνάει μέσα στον αστικό ιστό (Νέα Φιλαδέλφεια, Αγ. Ανάργυροι, Περιστέρι). Αυτό το τμήμα έχει μελετηθεί σε μεγαλύτερη λεπτομέρεια. Περιλαμβάνεται το τμήμα της Ν. Φιλαδέλφειας στο οποίο προτείνεται ανάπλαση. Προβλέπεται δημιουργία αστικών πάρκων, με πόλους πρασίνου, ανοιχτούς χώρους, υπαίθρια αναψυχή, σύνδεση με το κατοικημένο περιβάλλον. Αυτό φυσικά θα καθορίσει μια βιώσιμη ανάπτυξη και μια βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των παραποτάμιων περιοχών. Γίνεται ένταξη του ποταμού στον αστικό ιστό με διαβάσεις πεζών, γέφυρες, σκάλες, ράμπες προς το νερό και ειδικό φωτισμό.

Γ' περιοχή: αφορά στο τμήμα του ποταμού που βρίσκεται κάτω από την υπερυψωμένη λεωφόρο Κηφισού και καλύφθηκε για τις ανάγκες του ολυμπιακού δακτυλίου. Εκεί πιστεύω ότι στο μέλλον με μία κυκλοφοριακή μελέτη θα μπορέσει να κατεδαφιστεί ο δρόμος, να γίνει διαρρύθμιση και διαχείριση της κυκλοφορίας. Κάτι παρόμοιο είχε γίνει και στη Σεούλ. Σαν πρώτη φάση προτείνεται να γίνει μια πλατφόρμα για δραστηριότητες ώστε ο ποταμός να ενώνει, αντί να χωρίζει, τις εκατέρωθεν περιοχές. Θα μπορούσαν να δημιουργηθούν: υπαίθρια αγορά, πάρκο για αθλητικά δρώμενα, υπαίθρια γλυπτοθήκη και εκθεσιακοί χώροι ή χώροι εκδηλώσεων...
Επιπλέον, συμπληρώνει, προτείνουμε και τρόπους διαχείρισης νερού σε ολόκληρο το ποτάμι. Ο Κηφισός μπορεί να γίνει ένα επίμηκες μητροπολιτικό και κλιματιστικό πάρκο της Αθήνας, το οποίο θα μπορεί να συμβάλει στη μείωση της θερμοκρασίας στο λεκανοπέδιο το λιγότερο 2 βαθμούς Κελσίου.
Το δεύτερο μέρος της «πιλοτικής» μελέτης επικεντρώνεται στην περιοχή Κόκκινος Μύλος στη Νέα Φιλαδέλφεια. Η επιλογή της οφείλεται στο ότι είναι εκτός της καθορισμένης ζώνης προστασίας, μία παραμελημένη ζώνη πρασίνου μέσα στον αστικό ιστό. Μετά από μία πλήρη ανάλυση του τοπίου και καταγραφή των αναγκών του, η πρόταση για την ανάπλαση του ποταμού μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες παραποτάμιες περιοχές.
Προβλήματα και προσέγγισεις
Θέμα φιλοσοφίας η διαφορά Τάμεση και Κηφισού
Ο Βασίλης Ζώτος σε ένα πράγμα δεν πρωτοτυπεί: εισπράττει και αυτός την κρατική αδιαφορία. «Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός «ότι σε μια παρουσίαση της μελέτης που επικεντρώνεται στη Νέα Φιλαδέλφεια, μία λυκειάρχης της περιοχής μας ευχαρίστησε γιατί ενώ πίστευε ότι ζούσε σε έναν "καταραμένο" τόπο, λόγω του ποταμού και των προβλημάτων που τόσα χρόνια το συνοδεύουν, άρχισε να ελπίζει ότι υπάρχει δυνατότητα να αλλάξει αυτή η εικόνα».
«Δυστυχώς» συνεχίζει, υπάρχουν σαφείς διαφορές ανάμεσα στον Τάμεση και τον Κηφισό, που δεν προκύπτουν τόσο από τη διαφορά των μεγεθών όσο από τη φιλοσοφία προσέγγισης των προβλημάτων.
Παρά το γεγονός ότι ζω στην Ελλάδα, εξακολουθεί να μου κάνει μεγάλη εντύπωση η αδιαφορία των κρατικών φορέων που αφήνουν να εξελίσσεται η καταστροφή του περιβάλλοντος.
Οι αρχιτέκτονες που συμμετείχαν στην ομάδα μελέτης και ανάπλασης είναι όλοι απόφοιτοι βρετανικών πανεπιστημίων. Είναι νέοι άνθρωποι, με πλούσιες ιδέες και με διάθεση να προσφέρουν έργο. Δουλεύουν στον Κηφισό εθελοντικά, στον ελεύθερο χρόνο τους, Σαββατοκύριακα και δυο ώρες μετά την καθημερινή τους εργασία, θέλοντας κυρίως να καταδείξουν αυτό που στην Ελλάδα συνήθως ξεχνάμε: πως για να υπάρξει αποτέλεσμα προς όφελος της κοινωνίας, χρειάζεται να γίνουμε πιο ευαίσθητοι για τα προβλήματα που μας απασχολούν. Και να συμμετέχουμε στην επίλυσή τους...».
Στέλλα Κεμανετζή
kemanetzi@pegasus.gr