Πέμπτη 20 Οκτωβρίου 2011

Κατάχωση ευρημάτων:Τμήμα των Μακρών Τειχών κάτω από τις ράγες

Σε πιλοτές, σε ακάλυπτους χώρους ακινήτων, στον Ταύρο, στην Καλλιθέα, στο Μοσχάτο, στο νέο Φάληρο και σε 30 συνολικά...


Κατάχωση ευρημάτων:Τμήμα των Μακρών Τειχών κάτω από τις ράγες

Παρασκευή, 26 Φεβρουαρίου 2010



Σε πιλοτές, σε ακάλυπτους χώρους ακινήτων, στον Ταύρο, στην Καλλιθέα, στο Μοσχάτο, στο νέο Φάληρο και σε 30 συνολικά σημεία έχουν έρθει στο φως τμήματα των Μακρών Τειχών. Ορισμένα τμήματα είναι μάλιστα ορατά και επισκέψιμα. Σε αυτά έρχεται να προστεθεί άλλο ένα, στο μέσον της απόστασης των σταθμών Καλλιθέας–Μοσχάτου του ΗΣΑΠ (το τμήμα Πειραιάς-Καλλιθέα θα παραμείνει κλειστό μέχρι την 1η Απριλίου). Πρόσφατα, οι εργασίες αναβάθμισης της γραμμής του ΗΣΑΠ αποκάλυψαν δύο ακόμα τμήματα των Μακρών Τειχών, από το Νότιο Σκέλος τους, στο Φάληρο και το Μοσχάτο. Σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού, «φαίνεται ότι το τμήμα του τείχους που αποκαλύφθηκε στο Μοσχάτο χρονολογείται στην εποχή του Κόνωνος (394 π.Χ.), όταν ανακατασκευάζονται τα Μακρά Τείχη». Ενώ για το τμήμα του Φαλήρου, το ΥΠΠΟΤ προσθέτει ότι «ενδεχομένως ανήκει στην πρώτη κατασκευαστική φάση του Νότιου Σκέλους των Μακρών Τειχών που ανάγεται στην εποχή του Περικλέους».

Τα ευρήματα δεν είναι εφικτό να διατηρηθούν, καθώς βρίσκονται ακριβώς κάτω από το σημείο που περνούν οι ράγες και νέα χάραξη της γραμμής του τρένου δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί. Ετσι, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποφάσισε την κατάχωση των ευρημάτων στο Φάληρο, ενώ διαφορετική είναι η περίπτωση του Μοσχάτου. Και εκεί θα καταχωθούν όσες αρχαιότητες βρίσκονται κάτω από τις ράγες. Τα υπόλοιπα ευρήματα (λίθινη κλίμακα, πυλίδα), που βρίσκονται εκτός της τροχιάς του τρένου, θα αναδειχθούν σε συνδυασμό με όσα έρθουν στο φως από την ανασκαφή που πρόκειται να πραγματοποιηθεί στο γειτονικό πεζόδρομο της οδού Θεσσαλονίκης (με τη στήριξη του Δήμου Μοσχάτου που παραχωρεί το δρόμο). Οι αρχαιολόγοι αισιοδοξούν ότι θα φέρουν στο φως έναν Πύργο των Μακρών Τειχών.

Τα Μακρά Τείχη, μια ιδέα του Θεμιστοκλή για τη θωράκιση της πόλης, χτίστηκαν τον 5ο αιώνα π.Χ. και ένωναν την αρχαία Αθήνα με τον Πειραιά. Σήμερα, από το Βόρειο Τείχος που κατασκεύασε ο Κίμων το 460 π.Χ. και βρίσκεται κάτω από την οδό Πειραιώς λίγα τμήματα έχουν αποκαλυφθεί. Από το Νότιο ή Ενδιάμεσο που κατασκεύασε ο Περικλής το 465 π.Χ., παράλληλα με το Βόρειο, υπάρχουν περισσότερα τμήματα που είναι ορατά.



http://www.e-typos.com/content.aspx?cid=2531&catid=5



Τετάρτη 19 Οκτωβρίου 2011

Τα Μακρά Τείχη τα πάτησε το τρένο

Τα Μακρά Τείχη τα πάτησε το τρένο


Ετσι θα λέμε ύστερα από χρόνια, όταν τα παιδιά μας θα μας ρωτούν πού είναι τα περίφημα Μακρά Τείχη, που βρέθηκαν σε πολύ καλή κατάσταση στο Νέο Φάληρο και στο Μοσχάτο.
Μέρος των ευρημάτων, που θα ξαναθαφτούν. «Για να 'χουν κάτι να βρουν και οι αρχαιολόγοι του μέλλοντος», κατά τη Λίνα Μενδώνη


Μέρος των ευρημάτων, που θα ξαναθαφτούν. «Για να 'χουν κάτι να βρουν και οι αρχαιολόγοι του μέλλοντος», κατά τη Λίνα Μενδώνη

Η τύχη τους, βέβαια, ήταν εξαρχής προδιαγεγραμμένη. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιά, όταν ειδοποιήθηκε από τους ΗΣΑΠ να πάει να σκάψει, ήξερε ότι δεν γινόταν νέα χάραξη της πορείας του τρένου, αλλά αντικατάσταση των παλαιών σιδηροτροχιών για την κυκλοφορία νέων, σύγχρονων τρένων. Γνώριζε ότι μετά την ανασκαφή να ξαναθαφτούν.



Ετσι, ο αγώνας που έδωσαν στο ΚΑΣ με τους εκπροσώπους των ΗΣΑΠ σχεδόν όλοι οι αρχαιολόγοι, ο αρχιτέκτονας Μαν. Κορρές και η Λίνα Μενδώνη, ήταν ουσιαστικά για να μείνει ορατή μόνο μια «φέτα» κατά μήκος του τείχους, όπου υπάρχει μια πυλίδα και ένα τμήμα πύργου -αναμένεται να αποκαλυφθεί στο σύνολό του όταν συνεχιστεί η ανασκαφή έξω από τις γραμμές του τρένου στην οδό Θεσσαλονίκης. Εκεί οι αρχαιολόγοι θέλουν να αποκαλύψουν το εξωτερικό τμήμα των Μακρών Τειχών (μέχρι τώρα έχουν βρει μόνο το εσωτερικό τους) που κτίστηκαν την εποχή του Κόνωνα για να γίνει ασφαλής η επικοινωνία και ο ανεφοδιασμός της Αθήνας από τον Πειραιά.



Η ανασκαφέας του χώρου Ντ. Καζά μέχρι το τέλος εκλιπαρούσε να της δοθεί η δυνατότητα να σκάψει άλλα 2 μέτρα κάτω από τις ήδη κατασκευασμένες νέες σιδηροτροχιές για να αποκαλύψει πλήρως μία αρχαία κατασκευή που μοιάζει με βάθρο. Τέτοια βάθρα και ιερά υπήρχαν πολλά σε επαφή με τα τείχη, σαν τα προσκυνητάρια που έχουμε σήμερα στα σταυροδρόμια.



Για να συνεχιστεί, όμως, σε εκείνο το σημείο η ανασκαφή έπρεπε να αφαιρεθεί η υποθεμελίωση των νέων σιδηροτροχιών, βάρους 20 τόνων, όπως είπαν οι άνθρωποι των ΗΣΑΠ, συνεκτιμώντας το επιπλέον κόστος και κυρίως την καθυστέρηση. Αλλιώς, τεχνικές λύσεις υπήρχαν αν το έργο δεν είχε ολοκληρωθεί στο ενδιάμεσο των σταθμών. Και εν πάση περιπτώσει, «ας αφήσουμε στους αρχαιολόγους του μέλλοντος να σκάψουν κάτι. Καταντάει ματαιόδοξο να θέλουμε όλα εμείς να τα αποκαλύψουμε», όπως έκλεισε το θέμα η γ.γ. του ΥΠΠΟΤ.



«Η ανάδειξη των Μακρών Τειχών έχει σημασία για μας», είπε, πάντως, ο εκπρόσωπος του Οργανισμού Αθήνας στο Συμβούλιο, κ. Δ. Μικρός. «Σχεδιάζουμε μάλιστα με το Νέο Ρυθμιστικό τη σύνδεσή τους με όσα τμήματα έχουν βρεθεί και αλλού, όπως και με την οδό Πειραιώς, που είναι επίσης ιστορικός δρόμος».



Αλλο ένα ευτύχημα είναι ότι ο Δήμος Μοσχάτου είχε στα σχέδιά του την πεζοδρόμηση της οδού Θεσσαλονίκης, γι' αυτό συμφωνεί με την επέκταση της ανασκαφής στον μελλοντικό πεζόδρομο και την ανάδειξη του αρχαίου μέσα σε έναν ωραίο περίπατο.



Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ
 
Έντυπη Έκδοση


Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου 2010

Αποκάλυψη τμημάτων από το Νότιο Σκέλος των Μακρών Τειχών στο Μοσχάτο και το Νέο Φάληρο.

Δελτία Τύπου Τετάρτη,19 Οκτωβρίου 2011


9/2/2010





Κατά τις εργασίες που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του έργου «Ανακαίνιση υποδομής- επιδομής γραμμών και ενίσχυση της σήραγγας από ΟΜΟΝΟΙΑ έως Μοναστηράκι της ΗΣΑΠ», αποκαλύφθηκαν εντυπωσιακά τμήματα από το Νότιο Σκέλος των Μακρών Τειχών στο Μοσχάτο και το Νέο Φάληρο αντίστοιχα.

Στην περιοχή του Μοσχάτου και συγκεκριμένα στο μέσον της απόστασης των σταθμών Καλλιθέας – Μοσχάτου αποκαλύφθηκε η εσωτερική (βόρεια) όψη του Νότιου Σκέλους των Μακρών Τειχών σε μήκος 38μ. και ύψος 2,07μ. που αντιστοιχεί σε τριμερή βαθμιδωτή κρηπίδα και σε μια σειρά ορθοστατών.

Για την κατασκευή του τείχους έχουν χρησιμοποιηθεί ασβεστολιθικές λιθόπλινθοι εξαιρετικής εργασίας και με επί μέρους λιθουργική διακόσμηση, οι οποίες χάρη στην τέλεια εφαρμογή τους προσδίδουν εξαιρετικό αισθητικό αποτέλεσμα στην όψη του τείχους.

Στο τμήμα αυτού του τείχους διαμορφώνεται μια επιμήκης λίθινη προβολή (μήκους 18,90μ. & πλάτους 1,41μ.) που διαθέτει στο ανατολικό της άκρο λίθινη κλίμακα από την οποία διατηρήθηκαν τρεις βαθμίδες. Η κλίμακα εξυπηρετούσε την πρόσβαση στον περίδρομο του τείχους.

Δυτικότερα, κοντά στο δυτικό άκρο της λίθινης κατασκευής, που αποτελεί εντελώς νέο στοιχείο για το συγκεκριμένο οχυρωματικό μνημείο, αποκαλύφθηκε πυλίδα. Σε επαφή με το τείχος αποκαλύφθηκε η αρχαία οδός που συνέδεε τη Διαμέσου Πύλη του Πειραιώς με το Άστυ.

Σύμφωνα με τα ανασκαφικά δεδομένα και την τοιχοδομία φαίνεται ότι το τμήμα του τείχους που αποκαλύφθηκε στο Μοσχάτο χρονολογείται στην εποχή του Κόνωνος (394 π.Χ.), όταν ανακατασκευάζονται τα Μακρά Τείχη.

Τμήμα του Νοτίου Σκέλους των Μακρών Τειχών αποκαλύφθηκε και στην περιοχή του Νέου Φαλήρου, στο πλαίσιο του ίδιου έργου της ανακαίνισης της σιδηροδρομικής γραμμής.

Ήρθε στο φως σε μήκος 34μ. με μέγιστο ορατό πλάτος 6,10μ. και σωζόμενο ύψος 1,39μ. που αντιστοιχεί στη θεμελίωση του μνημείου. Έχει κατασκευαστεί από μεγάλες ασβεστολιθικές πλίνθους που στο άνω σωζόμενο επίπεδο τους διαμορφώνουν μια εντυπωσιακά εκτεταμένη επίπεδη επιφάνεια.

Σε επαφή με την βόρεια (εσωτερική) όψη του τείχους αποκαλύφθηκε τμήμα της ίδιας αρχαίας οδού, που βρέθηκε στην περιοχή του Μοσχάτου, με τη διαφορά ότι στο τμήμα του Νέου Φαλήρου διατηρεί και μεταγενέστερο χρονολογικά οδόστρωμα.

Το μεγάλο πλάτος του τείχους που φαίνεται ότι συνεχίζει προς Νότο, ίσως παραπέμπει σε πύργο. Το τμήμα αυτό του τείχους ενδεχομένως ανήκει στην πρώτη κατασκευαστική φάση του Νότιου Σκέλους των Μακρών Τειχών που ανάγεται στην εποχή του Περικλέους.



ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΗΣΑΠ ΜΟΣΧΑΤΟ


























[ΤΟ ΒΗΜΑ] Τα Μακρά Τείχη «έπεσαν» στις γραμμές του τρένου

[Image: Image.ashx?c=13734376&r=0&p=0&am...=1&s=1]


Άνω: Τμήμα των Μακρών Τειχών που ήρθε στο φως στο Μοσχάτο. Στο σημείο αυτό υπάρχει μια μικρή πύλη για την είσοδο- έξοδο



Κάτω από τις γραμμές του τρένου, σε βάθος το πολύ δύο μέτρων, ήρθαν στο φως τα Μακρά Τείχη του Πειραιά, δύο τμήματά τους μάλιστα, μήκους περίπου 40 μέτρων το καθένα. Εντυπωσιακής κατασκευής και εξαιρετικής διατήρησης (ιδίως το ένα τμήμα), αποκαλύφθηκαν πριν από 20 ημέρες κατά τις εργασίες του ΗΣΑΠ για αντικατάσταση των σιδηροτροχιών του και ήδη ανασκάπτονται από αρχαιολόγους της ΚΣτ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων. Τα αρχαία εντοπίστηκαν στο τμήμα των γραμμών μεταξύ των σταθμών Καλλιθέας και Νέου Φαλήρου, παράλληλα και σε μικρή απόσταση από την οδό Πειραιώς. Και στις δύο περιπτώσεις εξάλλου πρόκειται για το εσωτερικό τείχος.



Στο πρώτο και καλύτερα διατηρημένο τμήμα, μεταξύ Καλλιθέας - Μοσχάτου, το τείχος σώζεται σε ύψος 1,80 μέτρων (έχουν αποκαλυφθεί επίσης η υποθεμελίωση και θεμελίωση στον φυσικό βράχο, καθώς και η ευθυντηρία) και είναι κατασκευασμένο από άριστα πελεκημένους δόμους με πλάτος περί τα 0,80 του μέτρου ο καθένας. Ενδιαφέρον εύρημα είναι η κλίμακα με τρία σκαλοπάτια και το κεφαλόσκαλο.



Δίπλα της αποκαλύφθηκε ένα άνοιγμα στο τείχος, πιθανότατα πυλίδα για την είσοδο και την έξοδο των ανθρώπων. Τέτοιες μικρές πύλες εξάλλου υπήρχαν ανά τακτά διαστήματα σε όλο το μήκος των τειχών.



Το πλάτος των Μακρών Τειχών σε αυτό το σημείο έχει αποκαλυφθεί σε πλάτος 3,5- 4 μέτρων, αλλά προφανώς η ανασκαφή θα σταματήσει εκεί, καθώς η συνέχεια της οχύρωσης «βγαίνει» εκτός των γραμμών του τρένου και βρίσκεται κάτω από το πεζοδρόμιο.



Σε απόσταση περίπου 500 μέτρων και στο ύψος της γέφυρας Θεσσαλονίκης έχει εντοπιστεί το δεύτερο τμήμα, το οποίο τέμνει ελαφρώς διαγώνια της γραμμές του τρένου.



Το τείχος εδώ έχει διαφορετική κατασκευή, αφού ανάμεσα στους δόμους υπάρχει «γέμισμα» από μικρές πέτρες. Ενα μικρό κτίριο ήρθε εξάλλου στο φως δίπλα του, καθώς και ένας εγχυτρισμός (ταφή βρέφους σε πίθο). Τέλος, στο ίδιο σημείο αποκαλύφθηκε και ένας αρχαίος μεν, αλλά μεταγενέστερος του τείχους δρόμος, ενώ έχει εντοπιστεί και ένα στρώμα καταστροφής. Το πώς και το πότε θα απαντηθεί από τη μελέτη των ευρημάτων. Τα νερά του Κηφισού πάντως που αναβλύζουν στο σημείο αυτό καθιστούν την ανασκαφή δύσκολη.



Κάτω: Η ανασκαφή συνεχίζεται στο τμήμα των Μακρών Τειχών προς το Νέο Φάληρο. Σε πρώτο πλάνο το τμήμα ενός μεταγενέστερου δρόμου
[Image: Image.ashx?c=13734369&r=0&p=0&am...amp;w=1000]


Σοβαρότερο είναι το πρόβλημα των αδημονούντων συνεργείων του ΗΣΑΠ που περιμένουν την ολοκλήρωση της ανασκαφής προκειμένου να προχωρήσουν στην αποκατάσταση των γραμμών και στην εκ νέου λειτουργία τους, καθώς η συγκοινωνία έχει διακοπεί με αποτέλεσμα την ταλαιπωρία του κοινού.



Και το τείχος; Το ζήτημα θα εξεταστεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, αλλά η μοίρα του φαίνεται να είναι προδιαγεγραμμένη: η κατάχωσή του κάτω από τις γραμμές, με συνέπεια ένα ακόμη σημαντικό αρχαίο έργο να είναι «εξαφανισμένο».



Τμήματα των Μακρών Τειχών έχουν εντοπιστεί εξάλλου και σε άλλα σημεία της ευρύτερης περιοχής, πάντοτε λόγω της κατασκευής σύγχρονων έργων, όπως της διευθέτησης της κοίτης του Κηφισού (εκεί ήρθε στο φως και τμήμα της αρχαίας γέφυρας του ποταμού), του ανισόπεδου κόμβου του Κηφισού στο Μοσχάτο, παλαιότερα κατά την κατασκευή της Πειραιώς, και αλλού. Σε κάθε περίπτωση όμως είναι είτε καταχωσμένα είτε απολύτως απαξιωμένα.



Κάτω: Στο συγκεκριμένο σημείο των Τειχών εντοπίστηκε κλίμακα με τρία σκαλοπάτια

[Image: Image.ashx?c=13734371&r=0&p=0&am...amp;w=1000]

Ταυτότητα



Τα Μακρά Τείχη άρχισαν να χτίζονται, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, το 457 π.Χ. με σκοπό να εξασφαλίζουν την απρόσκοπτη επικοινωνία της Αθήνας με το λιμάνι της, τον Πειραιά. Θεωρείται βέβαιο μάλιστα ότι την ανέγερσή τους είχε προτείνει ο Περικλής ακολουθώντας τα σχέδια του Θεμιστοκλή. Δύο παράλληλα σκέλη, το Βόρειο ή Εξωθεν και το Μέσον ή Φαληρικό, αποτελούσαν αυτό το αμυντικό έργο, το μήκος του οποίου ήταν 40 στάδια (7,3 χλμ.). Η απόσταση μεταξύ τους εξάλλου ήταν ένα στάδιο (184 μέτρα), δεδομένου ότι σε περιόδους εχθροπραξιών το εσωτερικό των τειχών χρησίμευε ως καταφύγιο των ανθρώπων της υπαίθρου, οι οποίοι μπορούσαν να ζουν εκεί για μεγάλο διάστημα.



Κατασκευαστής των Μακρών Τειχών ήταν ο Καλλικράτης και το κόστος τους αναφέρεται ότι ανήλθε συνολικά σε 6.000 τάλαντα, δηλαδή περί τα 36 εκατ. αρχαίες δραχμές. Αυτό το έργο πάντως συνετέλεσε στην ανάδειξη του Πειραιά ως μεγαλύτερου και ασφαλέστερου εμπορικού και οικονομικού κέντρου.



Εκτός αυτών των δύο, υπήρχε και το Νότιο, με κατεύθυνση από την Αθήνα προς το σημερινό Παλαιό Φάληρο, το οποίο όμως μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο εγκαταλείφθηκε και κατέρρευσε. Ετσι, για την πορεία προς τον Πειραιά υπήρχαν δύο δρόμοι: ένας που περνούσε μέσα από τα τείχη, από τη Διαμέσου Πύλη, και ένας άλλος που ήταν εξωτερικός και διερχόταν από τις Αστικές Πύλες του Πειραιά.

ΑΗΣ Νέου Φαλήρου: Ανάπλαση στις όχθες του Κηφισού

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ


2009-10



18 Απρίλιος, 2011



(245) ΑΗΣ Νέου Φαλήρου: Ανάπλαση στις όχθες του Κηφισού



Ο Ατμοηλεκτρικός Σταθμός του Νέου Φαλήρου, αποτελεί τον πρώτο Ατμοηλεκτρικό σταθμό στην Ελλάδα και ξεκίνησε τη λειτουργία του στην Αθήνα το 1903.





Φοιτητές : Κομνηνός Αριστόδημος, Κρεκουκιώτης Χαράλαμπος, Μαύρος Παναγιώτης

Επιβλέων Καθηγητής: Δημήτρης Παπαλεξόπουλος

Σύμβουλος: Νίκος Μπελαβίλας

Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ

Ημερομηνία παρουσίασης: 15 Μαρτίου 2010

diplomatiki.248.2011.01.jpg













Ο Ατμοηλεκτρικός Σταθμός του Νέου Φαλήρου, αποτελεί τον πρώτο Ατμοηλεκτρικό σταθμό στην Ελλάδα και ξεκίνησε τη λειτουργία του στην Αθήνα το 1903. Βρίσκεται στη παρόχθια ζώνη του Κηφισού Ποταμού στο όριο μεταξύ Νέου Φαλήρου και Μοσχάτου. Μετά την οριστική διακοπή της λειτουργίας του το 1972, το μεγαλύτερο μέρος του συγκροτήματος χαρακτηρίστηκε ως βιομηχανικό μνημείο συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού του, το 1986. Μόλις πρόσφατα πιστοποιήθηκε η πλήρης απαλλαγή του βιομηχανικού συγκροτήματος από τον αμίαντο, δίνοντας και πάλι τη δυνατότητα για την αποκατάσταση και επανάχρησή του. Η θέση του ΑΗΣ Νέου Φαλήρου στη συμβολή μητροπολιτικών δικτύων μεταφορών, σε συνδυασμό με τη διαθέσιμη ελεύθερη γη που βρίσκεται ακριβώς στη συμβολή των λεωφόρων Πειραιώς και Κηφισού, καθιστά τη τοποθεσία ιδανική για έναν εκτεταμένο αστικό σχέδιασμό.




diplomatiki.248.2011.02.jpg










Οι υφιστάμενες παράμετροι, όπως η ιστορικότητα του κτιρίου, ο κομβικός ρόλος του στην ιστορία του εξηλεκτρισμού της χώρας, η γειτνίασή του με τον υποβαθμισμένο Κηφισό ποταμό, η στρατηγική θέση της περιοχής μελέτης στον αστικό ιστό και τέλος το ασυνεχές του δομημένου περιβάλλοντος που πλαισιώνει το βιομηχανικό συγκρότημα, μας οδήγησε στη δημιουργία ενός Μουσείου Ενέργειας, εντός του διατηρητέου βιομηχανικού κελύφους, ενώ πυροδότησε και μια σειρά επεμβάσεων στον περιβάλλοντα χώρο του εργοστασίου. Οι τελευταίες στοχεύουν στην επανασύνδεση του ΑΗΣ με το σύγχρονο πλέον αστικό ιστό αλλά και στην αναβάθμιση μιας μεγάλης παρόχθιας ζώνης της πόλης η οποία παραγκωνίστηκε μετά τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις που επέφεραν τα μεγάλα ολυμπιακά έργα. Συνοψίζονται στην άρση του ορίου που ορίζουν σήμερα οι γραμμές του ΗΣΑΠ με την μετατροπή τους σε υπέργεια σιδηροδρομική διέλευση προκειμένου να επιτευχθεί η εκτόνωση του βιομηχανικού συγκροτήματος του ΑΗΣ προς τη λεωφόρο Πειραιώς αλλά και η δημιουργία ενός νέου σταθμού ΗΣΑΠ, δεδομένης της ανάγκης σύνδεσης του νέου υπερτοπικού πόλου με την μητροπολιτική Αθήνα.


diplomatiki.248.2011.03.jpg












Περαιτέρω παρεμβάσεις επιχειρούν να αποκαταστήσουν την επαφή της πόλης με το υδάτινο στοιχείο που απέκρυψε η υπερυψωμένη λεωφόρος και ταυτόχρονα να προσφέρουν έναν πυρήνα πρασίνου σε ένα πυκνοδομημένο κομμάτι της πόλης. Οι λειτουργίες που πλαισιώνουν αυτές τις μεγάλες αστικές χειρονομίες έρχονται να συνοδεύσουν τόσο λειτουργικά όσο και σημειολογικά την ιδέα του Μουσείου της Ενέργειας, δημιουργώντας ένα "Φόρουμ Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής". 'Ετσι, τη διαπλάτυνση του Κηφισού που προτείνουμε κατά μήκος του πάρκου έρχεται να "αγκαλιάσει" το Μουσείο Κηφισού και Υδάτινων πόρων, ενώ στο εσωτερικό αυτής της αγκαλιάς περιτοιχίζεται ο αρχαίος ναός της Κυβέλης, φιλοξενώντας εκθέματα για τη βιοποικιλότητα την οποία προσωποποιούσε η θεότητα που λατρευόταν σε αυτό τον χώρο κατά τους αρχαίους χρόνους. Τέλος, ήπιες και περιορισμένες εμπορικές δραστηριότητες στεγάζονται σε νέες κατασκευές με χαμηλές ενεργειακές απαιτήσεις, και σε συνδυασμό με τη δημιουργία υπόγειου χώρου στάθμευσης, αναλαμβάνουν το "πάντρεμα" του νέου πάρκου με το υφιστάμενο δομημένο περιβάλλον και ειδικότερα με το παλιό εργοστάσιο "Σάνιτας", γνωστό σήμερα και ως "Σχολείον" της Ειρήνης Παππά, που φιλοξενεί πολιτιστικές εκδηλώσεις και αποτελεί ήδη ισχυρό τοπόσημο της περιοχής.

diplomatiki.248.2011.04.jpg













Η ποικιλία των παραμέτρων που χαρακτηρίζουν τη περιοχή, σε συνδυασμό με την ιστορικότητά της και τη διαρκώς μεταβαλλόμενη μορφή της, με πρόσφατο παράδειγμα την ανασκαφή που έφερε στο φως μεγάλα τμήματα των αρχαίων "Μακρών Τειχών", δημιουργούν μια εκρηκτική δυναμική την οποία η πρόταση μελέτης επιχειρεί να τιθασεύσει και ταυτόχρονα να αναδείξει, απαντώντας σε σύγχρονα προβλήματα αστικού σχεδιασμού στην Αθήνα.







Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.







Κηφισός. Το απωθημένο ποτάμι. Του Πάνου Δραγώνα


http://www.greekarchitects.gr/gr/republic-space/%CE%BA%CE%B7%CF%86%CE%B9%CF%83%CF%8C%CF%82-id2784
ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ


RE:Public[space]

31 Ιανουάριος, 2010

Κηφισός

Το απωθημένο ποτάμι

Του Πάνου Δραγώνα






[Εικ. 1. Κηφισός, Μοσχάτο]

Τα χαμένα ρέματα της Αττικής

Εάν ανατρέξουμε σε παλιούς χάρτες της Αθήνας, θα διαπιστώσουμε ότι ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά του φυσικού τοπίου της Αττικής ήταν τα ρέματα της. Μέχρι πριν από έναν αιώνα, η απορροή των βρόχινων υδάτων γινόταν διαμέσου ενός πυκνού δικτύου ρεμάτων που συνέδεε τους λόφους της Αττικής με τον Σαρωνικό. Το μεγαλύτερο μέρος των ρεμάτων αυτών είχε ως τελικό αποδέκτη τον Κηφισό, τον σημαντικότερο χείμαρρο της Αθήνας με πηγές στην Πεντέλη και την Πάρνηθα. Στην κοίτη του Κηφισού κατέληγε, μέχρι την οριστική διευθέτηση του, και ο Ιλισός, ο βασικός χείμαρρος της ανατολικής Αθήνας με πηγές στον Υμηττό και τα Τουρκοβούνια.





[Εικ. 2. Απόσπασμα από χάρτη της Αθήνας του J. A. Kaupert (1881).

Πηγή: E. Curtius, J. A. Kaupert, Karten von Attica (Tafeln), Berlin, 1881]

Το υδρογραφικό δίκτυο της Αττικής καταστράφηκε κατά τη διάρκεια ανοικοδόμησης της πόλης. Το μεγαλύτερο μέρος των μικρών ρεμάτων καταπατήθηκε και οικοδομήθηκε. Πολλά ρέματα χρησιμοποιήθηκαν ως ανοικτοί υπόνομοι, καθώς οι γρήγοροι ρυθμοί αστικοποίησης δεν επέτρεψαν την έγκαιρη κατασκευή αποχετευτικού δικτύου. Η μετατροπή των χειμάρρων σε αγωγούς ακαθάρτων προκάλεσε σοβαρά προβλήματα υγιεινής και δυσοσμίας, τα οποία έπεισαν την αθηναϊκή κοινωνία για την αναγκαιότητα της κάλυψης τους. Με τον τρόπο αυτό δημιουργήθηκε ένα μεγάλο μέρος του υπογείου δικτύου αποχέτευσης της πόλης. Ταυτόχρονα, η καλυμμένη επιφάνεια των χειμάρρων προσέφερε τον χώρο για τη δημιουργία νέων οδικών αξόνων, απαλλάσσοντας την αθηναϊκή κοινωνία από επώδυνες απαλλοτριώσεις. (1) Η επιβολή των δύο νέων αστικών δικτύων, της αποχέτευσης και της κυκλοφορίας, σε βάρος του φυσικού τοπίου οδήγησε στην καταστροφή των χειμάρρων της Αττικής. Το γεγονός αυτό επισημάνθηκε το 1954 από τον Δημήτρη Πικιώνη στη γνωστή ομιλία του με τίτλο "Γαίας ατίμωσις":
"Τι εκάνατε τον Ιλισό και τον Κηφισό, τα δύο αγιάσματα μου; Εβάλατε μέσα τους υπονόμους σας, ερίξατε τα νερά των εργοστασίων σας ... σε σας δεν απόμεινε παρ' η κατώτερη μορφή της σχέσης με τη Φύση, η εκμετάλλευση." (2)






[Εικ. 3. Γέφυρα επί του ρέματος του Κυκλοβόρου στη θέση της σημερινής πλατείας Μεταξουργείου, A. Loeffler, 1871. Πηγή: http://picasaweb.google.com/apoalo/1#5342733397456595074]

Καθ' όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα, η Αθήνα αντιμετωπίζει τους χείμαρρους είτε ως πρόβλημα, το οποίο επιλύεται με αντιπλημμυρικά έργα, είτε ως ευκαιρία για τη διάνοιξη νέων αυτοκινητοδρόμων. Στον χάρτη της σύγχρονης Αθήνας μπορούμε να διακρίνουμε την πορεία που ακολουθούσαν σημαντικοί χείμαρροι, όπως ο Ιλισός στην οδό Μιχαλακοπούλου ή ο Κυκλοβόρος στην οδό Μάρνη. Ακόμη και σήμερα, όμως, κάτω από την άσφαλτο των αθηναϊκών δρόμων κυλάει νερό, το οποίο κατευθύνεται από τους λόφους προς τον Σαρωνικό. Και δυστυχώς, ακόμη και σήμερα, η πόλη εξακολουθεί να καλύπτει τα ρέματα της ώστε να ανοίξει νέους δρόμους. Η κάλυψη του κεντρικού κλάδου του Κηφισού μέχρι το Φάληρο ολοκληρώθηκε μόλις το 2004 προκειμένου να διαμορφωθεί ο Ολυμπιακός δακτύλιος. Ενώ, ακόμη και στις μέρες μας, παραμένει αβέβαιη η τύχη του Προφήτη Δανιήλ, του μοναδικού ρέματος που έχει διασωθεί στο κέντρο της Αθήνας.

Η διακεκομμένη γραμμή του Κηφισού

Η διαδρομή κατά μήκος του Κηφισού, από το σημείο συμβολής των διαφορετικών ρυάκων της Πάρνηθας και της Πεντέλης έως τις εκβολές του Φαλήρου, μπορεί να παρομοιαστεί με ένα ταξίδι στον χρόνο. Η διαδρομή αυτή μπορεί να χωριστεί σε πέντε διαφορετικές περιοχές, αναλόγως της μορφής που λαμβάνει η κοίτη και της σχέσης με το ευρύτερο φυσικό ή αστικό περιβάλλον. (3) Σε καθεμία από αυτές τις περιοχές συναντούμε χαρακτηριστικά στοιχεία από τα διαφορετικά στάδια υποβάθμισης των αθηναϊκών ρεμάτων:

Ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει στο βόριο τμήμα του Κηφισού, ανάμεσα στις πηγές της Πάρνηθας και της Πεντέλης, και την οδό Τατοϊου. Η γενική εικόνα του τοπίου παρουσιάζει ομοιότητα με τις γκραβούρες που απεικονίζουν την Αθήνα του 18ου και 19ου αιώνα. Στη συγκεκριμένη περιοχή, ο Κηφισός διατηρεί τη φυσική μορφή του. Τα όρια μεταξύ φύσης και πόλης είναι διακριτά, η στάθμη του νερού είναι υψηλή και η περιοχή χαρακτηρίζεται από πλούσια βλάστηση.



[Εικ. 4. Κηφισός, Νέα Κηφισιά. Πηγή: http://picasaweb.google.com/apoalo/1#5342733785976977362]


Τα ίχνη σύγκρουσης του φυσικού τοπίου με την αυθαίρετη δόμηση χαρακτηρίζουν την περιοχή από την οδό Τατοΐου μέχρι τον Κόκκινο Μύλο. Η κοίτη του χειμάρρου είναι γενικά δυσπρόσιτη και χαρακτηρίζεται από πυκνές εναλλαγές τμημάτων όπου διατηρείται η φυσική κοίτη με αποσπασματικές διευθετήσεις. Σε πολλά σημεία ξεπροβάλλουν αυθαίρετα κτίσματα και βιομηχανίες ενώ παρουσιάζονται και προβλήματα ρύπανσης αλλά και παράνομης αποκομιδής μπαζών.

Στην περιοχή από τον Κόκκινο Μύλο μέχρι τις Τρεις Γέφυρες, ο Κηφισός κυλάει παράλληλα με την εθνική οδό μέσα σε έναν ανοιχτό οχετό που δεν επιτρέπει την ανάπτυξη παρόχθιας βλάστησης. Από το σημείο αυτό και μετά, ο Κηφισός παύει να αποτελεί φυσικό στοιχείο και μετατρέπεται σε υδραυλικό έργο. Η εικόνα του διευθετημένου χειμάρρου παρουσιάζει σημάδια εγκατάλειψης και υποβάθμισης. Η μόλυνση και η δυσοσμία προκαλούν τη δυσαρέσκεια των κατοίκων και δημιουργούν συνθήκες παρόμοιες με αυτές που οδήγησαν στην κάλυψη των ρεμάτων στα μέσα του περασμένου αιώνα.

Στην περιοχή από τις Τρεις Γέφυρες μέχρι τον Άγιο Ιωάννη Ρέντη, ο Κηφισός εξαφανίζεται κάτω από το οδόστρωμα της ομώνυμης λεωφόρου. Το φυσικό υδρογραφικό δίκτυο του Αττικού τοπίου έχει πλέον καταστραφεί και τη θέση του καταλαμβάνει το νέο αποχετευτικό και κυκλοφοριακό δίκτυο της πόλης.

Ο Κηφισός εμφανίζεται στην επιφάνεια μετά τον Άγιο Ιωάννη Ρέντη. Για ένα μικρό μήκος, η διευθετημένη κοίτη παραμένει ακάλυπτη προτού σκεπαστεί από τον νέο υπερυψωμένο αυτοκινητόδρομο. Η κλίμακα του έργου προκαλεί δέος στους διερχόμενους από τις εναέριες πεζογέφυρες. Ακόμη, όμως, πιο αλλόκοτη είναι η αίσθηση του χώρου κάτω από τον αυτοκινητόδρομο. Η εμπειρία του τεράστιου ημιυπαίθριου οχετού με τα στάσιμα νερά και τα γκράφιτι στους τοίχους εκφράζει με τον πλέον δραματικό τρόπο την παράλογη μάχη που έδωσε η Αθήνα του 2004 απέναντι στα στοιχεία του φυσικού τοπίου.

[Εικ. 5. Κηφισός, Άγ. Ιωάννης Ρέντης]

Ο Κηφισός αποτελεί μια διακεκομμένη γραμμή στον χάρτη της Αθήνας. Η κοίτη του αλλάζει μορφή αναλόγως της περιοχής στην οποία βρίσκεται. Αλλού είναι καλυμμένη, αλλού υπόγεια, αλλού διευθετημένη, και μόνο στο βορειότερο τμήμα της διατηρεί τα φυσικά χαρακτηριστικά της. Ο Κηφισός σε κανένα σημείο του δεν συμμετέχει θετικά στη ζωή της πόλης. Αντιμετωπίζεται είτε ως προβληματική κυκλοφοριακή αρτηρία, είτε ως απειλή πλημμύρας, είτε ως πολεοδομικό όριο ανάμεσα στην ανατολική και τη δυτική Αθήνα. Στη συνείδηση της πόλης, ο Κηφισός καταγράφεται ως ένα απωθημένο στοιχείο, ως ένα πρόβλημα που συνεχώς περιορίζεται μέχρις ότου, τελικά, εξαλειφθεί.


Η ανάδυση των αθηναϊκών ρεμάτων

Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, οι ρυθμοί ανοικοδόμησης της Αθήνας έχουν ανακοπεί. Η κοινή γνώμη δείχνει πλέον ενδιαφέρον για την εξέταση των συλλογικών, περιβαλλοντικών και λειτουργικών, προβλημάτων μιας πόλης που αναπτύχθηκε με βάση ιδιωτικές ανάγκες και συμφέροντα. Για πρώτη φορά στην Αθήνα αρχίζει να αναπτύσσεται αρχική συνείδηση. Την ίδια στιγμή, η γενικότερη οικολογική ευαισθητοποίηση εντείνει το ενδιαφέρον για τα προβλήματα του φυσικού περιβάλλοντος. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι, στο διάστημα αυτό, ο Κηφισός έρχεται για πρώτη φορά στην επικαιρότητα όχι ως πρόβλημα αλλά ως ευκαιρία για το μέλλον της πόλης.

Το 1994 θεσπίζεται ειδικό διάταγμα προστασίας του Κηφισού ενώ το 2002 συστήνεται ο Φορέας Διαχείρισης και Ανάπλασης του ποταμού.(4) Σε όλη τη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας ο τύπος, μέσα από πολυάριθμες δημοσιεύσεις της εφημερίδας Καθημερινή, αναδεικνύει το ζήτημα της υποβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος του Κηφισού.(5) Την ίδια περίοδο δημιουργούνται οι πρώτες κινήσεις κατοίκων της Αθήνας για την προστασία των ελεύθερων χώρων και του φυσικού περιβάλλοντος. Η Κίνηση Πολιτών Κηφι-SOS δραστηριοποιείται από το 1994 και αποτελεί μια από τις παλαιότερες αθηναϊκές ομάδες πρωτοβουλίας.(6) Η συνειδητοποίηση της ιδιαίτερης σημασίας του Κηφισού αλλά και των υπόλοιπων αθηναϊκών ρεμάτων γίνεται πλέον αντιληπτή και μέσα από τις πολυάριθμες δημοσιεύσεις προτάσεων ανάπλασης στον τύπο, τα free-press και τα ιστολόγια της πόλης. Οι δυνατότητες ανάπλασης του Κηφισού γίνονται αντικείμενο επιστημονικής έρευνας(7) αλλά και θέμα διπλωματικών εργασιών σπουδαστών αρχιτεκτονικής.(8)

Η δημόσια συζήτηση για τον Κηφισό και τα χαμένα ρέματα της πόλης έχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Πέρα από την αξία των ενεργειών που αποσκοπούν στην προστασία του ποταμού, την περιφρούρηση και τον καθαρισμό του, πρέπει να επισημανθεί και η σημασία της διαμόρφωσης μιας νέας φαντασιακής σχέσης με την πόλη. Η σχέση αυτή ανιχνεύει, άλλοτε με πραγματιστική και άλλοτε με ουτοπική διάθεση, τις δυνατότητες αποκατάστασης των αθηναϊκών ρεμάτων. Η φαντασιακή αναφορά στα χαμένα ρέματα της πόλης επηρεάζει την αστική συνείδηση των πολιτών και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την υιοθέτηση ενός διαφορετικού μοντέλου ανάπτυξης της Αθήνας στον 21ο αιώνα.



[Εικ. 6. Μαρίνα Συμεωνίδου, Μητροπολιτικό πάρκο Κηφισού,

Διπλωματική εργασία στο Πανεπιστήμιο Πατρών, Νοέμβριος 2009.]


Νέοι αστικοί χείμαρροι

Εάν ανατρέξουμε στην πρόσφατη διεθνή εμπειρία, θα ανακαλύψουμε ότι αυτό που στην Αθήνα χαρακτηρίζεται ακόμη ως "φαντασιακό" αποτελεί διαμορφωμένη πραγματικότητα για πολλές πόλεις του κόσμου.

Η διεθνής τάση αποκατάστασης των χαμένων ρεμάτων έχει τις ρίζες της σε μικρές αμερικανικές πόλεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Strawberry Creek, ένα μικρό ρέμα στο Berkeley, το οποίο αποκαλύφθηκε μετά από πρωτοβουλία των ίδιων των κατοίκων. Οι τοπικές αρχές πείστηκαν για την ανάγκη αποκατάστασης του ρέματος από τις επιτροπές πρωτοβουλίας των κατοίκων.(9) Η διαμόρφωση του ολοκληρώθηκε από εθελοντές κατοίκους, ενώ η συντήρηση και ο καθαρισμός του επιτυγχάνεται με τη συμμετοχή των σχολείων της περιοχής. Η συγκεκριμένη τάση αναφέρεται στην διεθνή βιβλιογή ρεμάτων που είναι εγκιβωτισμένοι σε οχετούς ή υπόγειες σωλήνες.



[Εικ. 7. Cheonggyecheon, Σεούλ.

Πηγή: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f9/Seoul_Cheonggyecheon_river.jpg]

Το πιο διάσημο παράδειγμα καλυμμένου χειμάρρου που "ξαναείδε το φως της ημέρας" βρίσκεται στη Σεούλ. Η ιστορία εδώ παρουσιάζει αρκετά κοινά σημεία με αυτήν της Αθήνας. Ο Cheonggyecheon διέσχιζε το κέντρο της πόλης μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Κάποια στιγμή η πόλη αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα από πλημμύρες, ενώ με την αύξηση του πληθυσμού τα νερά του χειμάρρου άρχισαν να μολύνονται. Όπως και στον Κηφισό, τα προβλήματα αντιμετωπίστηκαν με μια σειρά αντιπλημμυρικών έργων που οδήγησαν στην κάλυψη του χειμάρρου και την κατασκευή ενός αυτοκινητόδρομου ταχείας κυκλοφορίας στην επιφάνεια του. Οι πρώτες συζητήσεις για την πιθανότητα αποκατάστασης του χειμάρρου ξεκίνησαν στη Σεούλ τη δεκαετία του 1970. Οι συνθήκες ωρίμασαν μετά το 2000, όταν η τοπική κυβέρνηση έκρινε πως το έργο μπορεί να συμβάλει στην ανανέωση της ταυτότητας της πόλης και την οικονομική ανάπτυξη της. Ο υπερυψωμένος αυτοκινητόδρομος κατεδαφίστηκε το 2005 και έδωσε τη θέση του σε ένα υδάτινο γραμμικό πάρκο διατρέχει το κέντρο της Σεούλ. Σήμερα η περιοχή αποτελεί ένα δημοφιλές επιχειρηματικό κέντρο αλλά και έναν από τους κύριους τουριστικούς προορισμούς της χώρας.(10)




[Εικ. 8. Cheonggyecheon, Σεούλ. Πηγή: http://www.flickr.com/photos/dolci/4132902614/sizes/o/]

Ένα τελευταίο ενδιαφέρον παράδειγμα αφορά στην ανάπλαση των ανοιχτών οχετών της Σιγκαπούρης, μιας πόλης που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα λειψυδρίας. Το πρόγραμμα ανασυγκρότησης του υδάτινου δικτύου της Σιγκαπούρης έχει τρεις βασικές αρχές: Αρχικά περιλαμβάνει ένα συνολικό σύστημα διαχείρισης, καθαρισμού και ανακύκλωσης του βρόχινου νερού. Η διαδικασία αυτή ξεκινάει από τα δώματα των πύργων της πόλης και ολοκληρώνεται σε ένα δίκτυο από βιοτόπους κατά μήκος των καναλιών της. Το δεύτερο βήμα αφορά στην ανάπλαση της κοίτης των ανοιχτών οχετών. Τα μπετονένια τοιχώματα των καναλιών αντικαθίστανται από νέα φυτεμένα πρανή τα οποία αποκαθιστούν το φυσικό τοπίο. Τέλος, όπου δεν υπάρχει επαρκής χώρος για την αποκατάσταση των πρανών, προτείνεται η δημιουργία περιπάτων μέσα στα κανάλια και η ενίσχυση των φυτεύσεων παράλληλα με την κοίτη. (11)



[Εικ. 9. Atelier Dreiseitl, Rochor Canal, Σιγκαπούρη. Πηγή: Topos 59, p.29.]

Μητροπολιτικό πάρκο Κηφισού;

Θα ήταν άραγε εφικτό να φανταστούμε τη δημιουργία ενός Μητροπολιτικού πάρκου στον Κηφισό, από το Φάληρο μέχρι την Πάρνηθα; Θα ήταν άραγε εφικτό να φανταστούμε τμήματα του Ιλισού, του Ηριδανού ή του Κυκλοβόρου να αναδύονται στην επιφάνεια της Αθήνας;

Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι τα οφέλη που αποκόμισαν οι παραπάνω πόλεις είναι πολλά και σημαντικά. Η ζωή της πόλης αναβαθμίζεται καθώς δημιουργούνται νέα δίκτυα περιπάτου τα οποία συνδέουν τους κατακερματισμένους δημόσιους χώρους. Το μικροκλίμα της περιοχής βελτιώνεται καθώς δημιουργούνται "πράσινοι διάδρομοι", οι οποίοι δημιουργούν ψυχρά ρεύματα αέρα και χαμηλώνουν την θερμοκρασία των γύρω κατοικημένων περιοχών. Τέλος, αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της αντιπλημμυρικής προστασίας καθώς είναι διαπιστωμένο ότι τα φυσικά πρανή βοηθούν πολύ περισσότερο από τους ανοιχτούς τσιμεντένιους οχετούς στην αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας του φυσικού κύκλου του νερού.

Η δυσκολία ενός ανάλογου εγχειρήματος στην Αθήνα δεν αφορά ούτε στο πρόβλημα της αναθεώρησης της κυκλοφοριακής οργάνωσης αλλά ούτε και στο υπερβολικό κόστος υλοποίησης. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι ανάλογες παρεμβάσεις είναι εφικτές και βιώσιμες. Η δυσκολία του εγχειρήματος αφορά στην ανάγκη εφαρμογής ενός διαφορετικού μοντέλου ανάπτυξης της Αθήνας. Η ιστορία του Κηφισού έχει αποδείξει την ανεπάρκεια των αντιπλημμυρικών και κυκλοφοριακών υποδομών όταν αυτές έρχονται να καλύψουν σοβαρές πολεοδομικές και θεσμικές αδυναμίες. Η διεθνής εμπειρία μας υποδεικνύει δύο διαφορετικούς τάσεις παρέμβασης στο δίκτυο των αστικών ρεμάτων, σε διαφορετικές κλίμακες:

Η πρώτη από αυτές –το “daylighting”- έχει ως στόχο την αποκατάσταση του τοπίου στη μορφή που αυτό είχε πριν από την περίοδο της αστικοποίησης. Η τάση αυτή αφορά συνήθως σε "συμβολικές" παρεμβάσεις μικρής κλίμακας, όπως το ρέμα στο Berkeley.

Η δεύτερη τάση έχει ως στόχο τη συνολική διαχείριση των βρόχινων υδάτων στον αστικό σχεδιασμό. Στόχος εδώ είναι ο περιορισμός των απωλειών των υδάτινων πόρων. Στην κατεύθυνση αυτή, η ανάπλαση των υφιστάμενων καναλιών συνδυάζεται με τεχνικές επιβράδυνσης και καθαρισμού των βρόχινων νερών στα δώματα και τα πεζοδρόμια της περιβάλλουσας πόλης. Η προσέγγιση αυτή είναι πιο φιλόδοξη καθώς προϋποθέτει τον επαναπροσδιορισμό της λειτουργίας των βασικών δικτύων υποδομής της πόλης (κυκλοφορία, αποχέτευση).

Σίγουρα είναι δύσκολο, τη στιγμή αυτή, να φανταστούμε την υλοποίηση ενός Μητροπολιτικού πάρκου στον Κηφισό. Από τη στιγμή, όμως, που η κοινή γνώμη ωριμάζει και η διεθνής εμπειρία προσφέρει λύσεις, δεν θα έπρεπε να θεωρήσουμε τίποτα αδύνατο. Η Αθήνα του 2050 μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από τη σημερινή.
Σημειώσεις



1.Βλ. Κώστα Η. Μπίρη (1966), Αι Αθήναι, Αθήνα: Μέλισσα, σ. 299-300.

2.Δημήτρη Πικιώνη, "Γαίας ατίμωσις" (1954), Κείμενα, Αθήνα: ΜΙΕΤ, 1985, σσ.131-132.

3.Η ανάλυση του Κηφισού σε περιοχές βασίζεται στην ερευνητική εργασία της Μαρίνας Συμεωνίδου, Ο αστικός Κηφισός και οι μετασχηματισμοί του αττικού τοπίου, Πανεπιστήμιο Πατρών, 2007 (Επιβλέπων Καθηγητής: Πάνος Δραγώνας).

4.Βλ. Φορέας Διαχείρισης και Ανάπλασης Κηφισού, http://www.fdak.gr.

5.Βλ. "Πρώτο βήμα απορρύπανσης του Κηφισού", http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_1_04/05/2007_225771 (4-5-2007).

6.Βλ. http://khfi-sos.blogspot.com/

7.Βλ. την 1η επιστημονική διημερίδα με θέμα τον Κηφισό στο ΕΜΠ (Μάρτιος 2008), http://www.itia.ntua.gr/kephisos/conf2008

8.Βλ. την πρόταση της ομάδας αποφοίτων βρετανικών πανεπιστημίων με επικεφαλής τον Β. Ζώτο. http://www.bgs.gr/lq-files/pdf/Kifissos%20Presentation_BGS-SITE-FINAL3.pdf

9.Βλ. Strawberry Creek Watershed, http://museumca.org/creeks/1140-RescStrawberry.html

10.Bl. http://www.cheonggyecheon.or.kr/

11.Βλ. Herbert Dreiseitl, "New Waterscapes for Singapore", Topos 59 (2007), pp.24-30.